پرسش : فلسفه سیاه پوشی در ایام عزاداری چیست؟
رنگ سیاه از جهات گوناگون, آثار و خواص مختلف دارد و به اعتبار هر یک از این
خواص در موردیامواردی خاص فرد یا گروهی مخصوص برای منظور ویژه خویش
از آن بهره می گیرند.رنگ سیاه از جهتی رنگ پوشش است یعنی رنگ تیره,سبب
استتار و اختفا می گردد وگاه برای چنین امری به کار گرفته می شود.
رنگ سیاه از جهت دیگر, رنگ هیبت و تشخص است و از این رو, لباس رسمی
شخصیتها,نوعاً سیاه یاسرمه ای سیر است و در نقلهای تاریخی,موارد فراوانی
را میتوان یافت که برای نشان دادن هیبت و تشخص فرد,گروه,حکومت یا مسئله
ای از این رنگ استفاده میشده است.یکی دیگر از خواص وآثار رنگ سیاه,آن
است که این رنگ به صورت طبیعی رنگی حزن آور و دلگیر است و مناسب عزا و
ماتم.از این رو بسیاری از مردم جهان از این رنگ برای اظهار غم و اندوه از مرگ
دوستان و عزیزان استفاده می کنند.
اما باید توجه داشت که انتخاب رنگ سیاه در ایام سوگواری علاوه بر نکته فوق
(علت منطقی) علتی عاطفی هم دارند و آن عبارت است از این حقیقت که کسی
که در ماتم عزیزان خویش, جامه ی سیاه می پوشد و در و دیوار را سیاهپوش می
کند, بااین عمل می خواهد بگوید و بفهماند که : « تو مایه ی روشنی چشم من و
در حکم فروغ دیدگان من بودی و دفن پیکر تو در دل خاک بسان افول ماه و خورشید
در چاه مغرب, سینه حیات و زندگی را در چشمم تیره و تار ساخته و زمین و زمان
را در سیاهی و ظلمت فرو برد.
چنان که حضرت زهرا در روز هشتم رحلت پیامبر, بر سر قبر آن حضرت رفت و
فریاد برآورد:
« ای پدر تو رفتی و با رفتن تو , دنیا روشنی های خویش را از ما برگرفت و نعمت
و خوشی اش را از ما دریغ کرد. جهان به حسن و جمال تو روشن و درخشان بود.
اکنون با رفتن تو , روز روشن آن سیاه گشته و تر و خشکش حکایت از شب های
بس تاریک دارد... و حزن و اندوه,همواره, ملازم ما است...» بنابراین سیاه پوشی
به دلیل رمز و رازی که در این رنگ نهفته است, به عنوان یک رسم طبیعی و سنت
منطقی نشان حزن و اندوه دارد و پیروان اهل بیت در ایام عزاداری , لباس سیاه
بر تن می کنند. زیرا لباس سیاه نشانه ی عشق و دوستی به ساحت آنان , اعلام
جانبداری از سرور آزادگان در جبهه ستیز حق و باطل و اظهار تیره شدن افاق حیات
معنوی است.
لباس مشکین در عزاداری امامان نور , جسمی تیره ولی جانی روشن دارد. در
ظاهر سیاه است ولی در باطن سفید .
1- سابقه سیاه پوشی
شواهد فراوان تاریخی وادبی , بیانگر این حقیقت است که بسیاری از ملل و
اقوام جهان از دیرباز,در ایام عزا,سیاه می پوشیده اند. به دلیل مجال اندک فقط
به چند مورد اشاره می کنیم:
الف) ایران باستان: شواهد فراوان در متون کهن ایران, سیاه پوشی رانشان ماتم
و اندوه فراوان قلمداد کرده است. و این سیاه پوشی تا هم اکنون در ایران رایج
است.
ب) یونان باستان: در اساطیر یونان باستان آمده است: زمانی که تیتس از قتل
پاتروکلوس به دست هکتور شدیداً اندوهگین شده به نشانه عزا, سیاه ترین
جامه هایش را پوشید.
این نشانه آن است که سابقه سیاه پوشی در یونان به عصر هومر باز می گردد.
ج)اعراب: تاریخ و اشعار, لغت و سیره نشان می دهد اعراب, از مصر و شامات
گرفته تا عراق و حجاز – رنگ سیاه را رنگ عزا شناخته اند.
- زمخشری (ادیب و مفسر قرن ششم) می نویسد: یکی از ادیبان گوید:راهبی
سیاه پوش را دیدم و بدو گفتم: چرا سیاه پوشیده ای ؟ گفت : عرب زمانی که
کسی از آنها می میرد, چه می پوشد؟ گفتم سیاه می پوشد. گفت من هم
در عزای گناهانم سیاه پوشیده ام.
- در عصر پیامبر, پس از پایان جنگ بدر, که هفتاد تن از مشرکان و قریش به
دست مسلمین به خاک هلاکت افتادند. زنان مکه در سوگ کشتگان خویش, جامه
سیاه پوشیدند.
2- سیاه پوشی در میان اهل بیت
گزارش های مستند بیانگر این حقیقت است که پیامبر اکرم و ائمه اطهار نیز مهر
بر این سنت منطقی و رسم طبیعی گذاشته و خود در مقام عملی در عزای
عزیزان خویش سیاه پوشیده اند.
- به رویت ابن ابی الحدید در شرح نهج البلاغه , امام حسن(ع) در سوگ
امیرالمومنین لباس سیاه پوشیدند.
- روایتی از امام باقر(ع):زمانی که امام حسین (ع) به شهادت رسید, زبان بنی
هاشم لباس های تیره و سیاه و جامه های خشن مویین پوشیدند و از سرما و
گرما شکایت نمی کردند. پدرم علی بن حسین به علت اشتغال آنان به مراسم
عزاداری, برای شان غذا درست می کرد.
3- فلسفه سیاه پوشی عباسیان
عباسیان که در طول قیام , داعیه خون خواهی شهیدان اهل بیت را داشته
اند. زمانیکه به قدرت رسیدند دولت خود را دولت آل محمد نامیدند و ادامه خلافت
علی بن ابی طالب قلمداد کردند.
لباس سیاه را در تداوم سیاه پوشی ماتم و اندوه فقدان عزت پیامبر ومصایبی
که بر اهل بیت رفته بود. انتخاب کردند. نه آنکه آنان سیاه پوشی را در ایران و
بلاد اسلامی , پایه گذاری کنند.
زیرا سیاه پوشی در عزای از دست رفتگان, منش طبیعی و رایج بود. خصوصاً
سیاه پوشی در عزای شهیدان اهل بیت.
بنی عباس به بهانه خون خواهی شهیدان مظلوم کربلا, پرچم سیاه و سیاه
پوشی را به عنوان ابراز و اعلام عزای شهیدان اهل بیت برگزیدند و با این ترفند,
دوستان اهل بیت را به دور خود جمع کردند. بنا به گفته های بالا, هیچ اعتراضی
بر سیاه پوشی در عزای اهل بیت و شهدای کربلا وارد نیست و یک کار طبیعی
و معقول است.
به نظر من سیاه پوشیدن درست نیست ! برای ایام عزا و ادای احترام میتونیم رنگ تیره هم بپوشیم ولی سیاه اصلا مناسب نیست ! و اجبار به سیاه پوشیدن هم درست نیست ! ولی اگر گشت های محترم ارشاد ببینند دختر یا خانومی مثلا سفید یا رنگ های شاد پوشیده اذیتش می کنن در صورتی که می تونیم یه نگاهی به کشور های اسلامی همسایه مثل مالزی بیندازیم !
در نهایت ممنون از پست کامل و خوبت
لایک واسه علی سیستم
ممنون از نظرت عزیز چشم نگاهیم به مالزی می اندازیم
بیا باهم بریم خوش می گذره داداش
بازم ممنون از نظرت علی جون
جامع و قشنگ بود٬ مرسی!!
اینکه همه در ماه محرم لباس تیره عزا بپوشند قشنگ و متحدانه است٬
فقط کاش استفاده از سایر رنگ های شاد در دیگر زمان ها اینطور منع نمی شد!!
چون همونطور که در پست اشاره شد:
< به عنوان یک رسم طبیعی و سنت منطقی نشان حزن و اندوه دارد >
<این رنگ به صورت طبیعی رنگی حزن آور و دلگیر است>
جامعه ی غمگینی داریم!!
خواهش !!
فکر نمی کنم کسی گفته باشه رنگ شا نپوشید ؟؟؟
لایک واسه همه رنگ ها!!!
به نظر من هم زیباست پوشیدن رنگ سیاه در ماه محرم.
.و شهادت دیگر امامان.
؟
سوال از رویا:فقط کاش استفاده از سایر رنگ های شاد در دیگر زمان ها اینطور منع نمی شد!!
منع شده!؟؟
یعنی می گن شما رنگ مثلا بنفش نپوش
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ممنون جالب بود.
قابل شما رو نداشت
حالا شما خودشو ناراحت نکن !!!
سلام
نظر منم اینه
که خیلی هم رو این مساله فکر کردم که چرا تو عزا مشکی باید بپوشیم چرا رنگ تیره یا سیر نه
آخر چند تا مساله رو قاطی کردم که رنگ های دیگه رو کجا ها می پوشیم
دیدم تو فرهنگ باستان و مذهب ما برای داماد رنگ قرمز و زرد استفاده می شده
و یا برای حج رنگ سفید و برای نشان دادن قداست و پاکی رنگ سفید و سبز ویا رنگ قرمز برای حموم (لنگ) به خاطر اینکه حس گرما رو القا می کنه و..................
و یا هر چیزی رو که در عالم طبیعت ببینیم یه رنگی هست که بیانگر اون باشه مثل زرد برای نور و خورشید و یا سبز و آبی ................
ولی
مشکی نشانگر شب هستش
شب هم یعنی تاریکی و اینکه چیزی در اون پیدا نیست و همه چیز محو هست و زندگی جریان نداره در عین اینکه موقت است و بعد از مدتی دوباره همه چیز عادی میشه
سیاهی هم برای عزا یعنی این که زندگی بی تو دیگه هیچ معنایی نداره رنگ زندگی دیگه جوهری نداره و بدون تو هیچ چیز رو نمی خوام و با رفتن تو دیگه همه چی تموم شد
و اگر به شب نگاه کنید می بینید که این ظلمت و مردگی زود گذر هستش و بعد از مدتی دوباره روز شده و همه چیز عادی میشه
غم مرگ و مصیبت هم همینطوره تا مدتی اثرش هست و بعد آن عادی خواهد شد که داریم که غم و اندوه مصیبت بعد از ۴۰ روز تمام میشه
و در تاریخ اینم هست که کاروان حسین که ۴۰ روز از صحرای کربلا دور بودند بهد از ۴۰ روز برگشتند و در روز اربعین واقعه ای رو رقم زدند که خودش عاشورای دیگه ای بود و آتیش سوزننده تری به دل ها زد که باعث شد این آتیش هیچ موقع خاموش نشه
----------------------------------------
ممنون الیار جان پستت خیلی جالب بود
لایک واسه نظر فاضل !!!
خواهش عزیز قابل شما رو نداشت
راستی کدوم فاضل؟
be nazare man age sefid bud behtar bud
ای بابا دلت خوشه داداش یه سال سفید می پوشین چن روزم سیاه
لایک واسه رضا
dar zemn khanume it shoma ke tanha kasi hastin ke roshan tarin va shad tarin ranga ro mipushin
shad tar az sabz?
man ta unja ke midonam siahi namade shomi o bad jensie.behtar nis to in marasem lebase sangin tar beposhim .albate bazi oghat siah zibast. na baraye ye melat .hame siah posh mishan
vaghan aghelane nis
hata baraye bozorgane eslam
in aghide man boda.shayad to hamin doran rohiye jame paiin biad.bedone in ke be hich kodom az dalayele in vaghe fekri konim
سنگین تر از سیاه
دیگه تخصصی شد بحث ....!!!
لایک واسه لباسای سنگین امین
هیچ گاه شلوار سیاه نداشته ام، چند سالی است که پیراهن سیاه هم ندارم...
تا جایی که مقدور باشد از خرید کفش سیاه نیز پرهیز می کنم...
شاید مواقع عزاداری استثناء باشد اما در کل سیاه پوشی در اسلام مکروه است!
لایک واسه لباسای حمید !!!!
کار جالبی می کنی حمید ادامه بده !!!!!
هر چیزی نماد چیز دیگریست مثلاً اگه ما ظلم کنیم نماد اینه که باطن بدی داریم ( به طور مثال عرض کردم)
مثلاً پرچم هر کشور نماد همون کشوره.
از قدیم الایام لباس سیاه پوشیدن نشانه ی سوگواری و ناراحتیه ( حتی در کشور های اروپایی که اگه عزیزشون فوت کنه لباس سیاه می پوشن و نوعاً این نشانه ی توجه و ادبه) در محرم برای این سیاه پوش میشن که نشان بدن سوگوارن و عزیزشون از دنیا رفته و این خود نشانه ی ادبه. ممنون الیار جان پست خوبی بود
به به داداش نوید عزیز
لایک واسه نوید .....
قربونت عزیز .... لایک واسه ادب نوید !!!!
حمید جان سیاه به این دلیل مکروه هست چون دین می خواد همیشه زندگی جریان داشته باشه
همین دینی که مکروه کرده می آد و میگه که در ایام شهادت مستحبه
ای بابا
شما ببخش حالا
پس پوشش انها که چادر است پوشش مکروهی است ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
به نظر مى رسد که اسلام در وهله اول در مورد بهره گیرى از تمامى رنگ هاى طبیعى ـ حتى سیاه ـ نظر مثبت دارد و حکم به حرمت و یا کراهت استفاده از هیچ رنگى را صادر نکرده است، مگر در موارد ذیل:
1ـ اگر رنگى مخصوص و یا ترکیبى از دو یا چند رنگ به سبک و فرمى خاص، شعار و علامت دشمنان اسلام و یا گروهى از آنان ـ گرچه در مقطعى از زمان باشد ـ تا وقتى که آن رنگ و یا ترکیب مخصوص به عنوان ویژگى آن گروه است، استفاده از آن جایز نیست. براى مثال در روایتى مى بینیم که امام على ـ علیه السلام ـ استفاده از پوشش سیاه را به این دلیل که لباس فرعون بوده، نهى فرموده است
2ـ اگر کسى با استفاده از رنگ و یا ترکیب خاصى از رنگ ها و علامت ها خود را انگشت نماى دیگران کند و به اصطلاح اقدام به پوشیدن لباس شهرت نماید، دچار عمل حرام شده و بایستى از آن دورى ورزد.
3ـ برخى از رنگ ها اثر روحى و روانى نامطلوبى بر انسان ـ گرچه در مقطع و یا مقاطع خاصى از زمان ـ و یا بر اعمال عبادى او مى گذارند که بشر ممکن است از فلسفه و حکمت آن ها بى اطلاع باشد. براى نمونه استفاده از لباس سیاه در نماز و اعمال حج و عمره این گونه است. هم چنین پوشیدن لباس زرد و زعفرانى، بلکه به طور کلى لباس هاى رنگى در نماز، خوشایند نیست و کراهت دارد.
4ـ رعایت شؤون اجتماعى اسلام و عرف مذهبى ایجاب مى کند که انسان از پوشیدن لباس هاى رنگینى که سَبُک و زننده محسوب مى شوند، اجتناب نماید و براى هر جایى پوشش خاصى داشته باشد و از هر نوع لباس زیبایى در انظار عمومى بهره نبرد.
روایتى از امام صادق ـ علیه السلام ـ
"خود را تزیین مکن جز به مثابه و فرم کسانى که با آنان زندگى مى کنى."
لازم به توضیح نیست که فرموده امام در صورتى است که فرهنگ و نحوه پوشش مردم متأثر از فرهنگ بیگانه و یا با بى توجهى به عرف اصیل آن جامعه نباشد; چون در آن صورت شامل گفته ایشان نمى شود.
علامه مامقانى در این زمینه گوید:
"آنچه از پاره اى از روایات استفاده مى شود، این است که بهترین و زیباترین لباس از لحاظ جنس و ویژگى، آن است که به سان لباس هایى که میان متدینین متعارف است، باشد. و شایسته ترین لباس هر دوره، پوشش مردم آن عصر است."
بنابراین انسان متعهد باید از عرف زمان و مکانى که در آن زیست مى کند، پیروى کند و در کیفیت تزیین و رنگ لباس هاى خود با توجه به متعارف گام بردارد. از همین روست که در برخى از عرف ها و حتى برخى از دوره ها بعضى از لباس هاى رنگى، شایسته است، اما در جوامع و یا اعصار دیگر همان لباس ها را سبک و دور از شأن یک مسلمان به شمار مى آورند. حتى مى بینیم در یک زمان و بین متدینین، استفاده از لباسى یا رنگى مخصوص را براى محیط خانه و یا محیط کار، مناسب مى دانند، اما براى خیابان و مجامع عمومى نه.
خیلی حرف زدم ببخشید
ممنون
نظر جالب و جامعی بود
فقط یه سوال میشه سند روایتی که از حضرت امیر نقل فرمودید را بیان کنید جالب برای من!!!
این مطلب رو قبلا خونده بودم دنبالش گشتم وپیداش کردم گذاشتم تا بقیه هم بخونند وخودشون قضاوت کنند ممنون ازپستتون...........
شما لطف کردین
ممنون
همیشه برای پیرهن مشکی محرم دلم تنک می شه
خیلی احساس معنوی بهم دست می ده
یاد اون زمان بخیر