بحران گاز یا بحران ناکارآمدی!

بحران گاز یا بحران ناکارآمدی!

---

در هفته‌ای که گذشت شاهد بحران گاز در کشور بودیم به گونه‌ایکه آمار شهرهای فاقد گاز به بیش از بیست شهر بزرگ در استان‌های مختلف سراسر کشور رسید.

در استان مازندران گاز شهرهای قائمشهر و ساری کاملاً قطع و شهرهای بهشهر، نکا، گلوگاه، آمل و بابل با قطعی 60 درصدی، و محمودآباد، نور و چمستان 50 درصد قطعی گاز داشتند . در استان گلستان گاز شهرهای گنبد و گرگان، بندر ترکمن، و سیمین شهرکاملاً قطع گردید. این وضعیت صرفاً در استان‌های شمالی کشور همچون مازندران، گیلان، گلستان، خراسان، اردبیل و آذربایجان اتفاق نیافتاد بلکه در سایر استان‌های کشور نیز کم و بیش شاهد این وضعیت بودیم به گونه‌ایکه فی‌المثل شهرهای استان لرستان از جمله خرم آباد، نورآباد، الشتر، کوهدشت، پلدختر و زاغه با قطعی گاز مواجه و سایر شهرهای این استان با افت فشار جدی روبه رو گردیدند.در استان سمنان نیز شهرهای بزرگ سمنان، دامغان و شاهرود شاهد قطعی گاز بودند که باعث روی آوردن مردم به استفاده از سوخت‌های ذغالی و ...گردید. گزارش‌ها حاکی از آن بود که در این شهرها ، علاوه بر کمبود گاز، تهیه نان و دیگر ارزاق عمومی نیز دشوار گردید و شرایطی همچون ایام قحطی بر شهرها مستولی گردید.

اگرچه در ابتدای امر قطعی گاز وارداتی ترکمنستان عامل این امر قلمداد گردید اما بعدا معلوم شد ، قطع واردات گاز از ترکمنستان عامل بحران بوجود آمده نبوده است چرا که میزان گازی که روزانه از ترکمنستان وارد کشور می‌شد 25 میلیون متر مکعب بود که به همین میزان نیز گاز به ترکیه صادر می‌شد. بنابر این با قطع گاز صادراتی به ترکیه در واقع کمبود گاز ناشی از قطع واردات از ترکمنستان جبران می‌شده است بنابراین استدلالی که علت کمبود گاز در روزهای اخیر را قطع واردات از ترکمنستان می‌دانست، نه تنها موجه نبوده بلکه صرفاً تلاشی برای سرپوش گذاردن بر ناکارآمدی دستگاههای مسئول در این موضوع بوده است.
دارندگی و برازندگی!

در هفته گدشته ، دومین دارنده ذخایر گاز دنیا در تامین گاز مصرفی‌اش با مشکل جدی مواجه شد. ایران عزیز با داشتن 23 تریلیون متر مکعب ذخایر گاز طبیعی (47 درصد ذخایر گاز طبیعی خاورمیانه) بعد از روسیه دومین نام جهانی را به خود اختصاص داده است و این در حالی است که سهم ایران در تولید گاز بیش از دو درصد گاز دنیا نیست!

در میان هشت مخزن فعال فعلی گاز در کشور ، بیش از نود درصد گاز مصرفی از مخزن عظیم پارس جنوبی تامین می‌گردد و به اعتقاد نگارنده که خود سال‌ها در پروژه‌های متعدد پارس جنوبی (بزرگترین میدان گازی دنیا مشترک بین ایران و قطر) در دهه گذشته فعالیت نموده است تاخیر جدی ایجاد شده در دو سال اخیر در پروژه‌های این منطقه و ناکارآمدی دولت در پیشبرد و بهره‌برداری فازهای مختلف پارس جنوبی مهمترین عامل بحران گاز در کشور بوده است.به گونه‌ایکه بر اساس تازه‌ترین گزارش نشریه اکونومیست، قطر تاکنون حدود شش برابر ایران و بیش از 36 میلیارد دلار بیش از ایران برداشت نموده و ایران بازندهء بزرگ مسابقه توسعه پروژه‌ها و برداشت از این میدان مشترک بوده است.

در حال حاضر فاز یک منطقه پارس جنوبی، به علت آماده نبودن سکوی بهره‌برداری با نصف ظرفیت به کار خود ادامه می‌دهد و فازهای 6، 7 و 8، با سه سال تاخیر مواجه است و این همه درحالی‌است که تاخیر این سه فاز با قیمت فعلی روزانه موجب 10 میلیون دلار عدم النفع کشور می‌شود. این ضرر روزانه 10 میلیون دلاری سالانه معادل حدود 6/3 میلیارد دلار است. در حال حاضر فازهای 9 و 10 نیز تاخیر دارد و در شرایطی که می بایست تا اوایل سال 85، فازهای 9 و 10 پارس جنوبی به بهره‌برداری رسیده و گازتولیدی آنها وارد مدار مصرفی شهروندان ایرانی شود، اما به علت تعلل در این امر نه تنها این فازها به بهره‌برداری نرسیده ، بلکه با روند کنونی پیشرفت این طرحها، بهره برداری از آنها تا پایان سال آینده نیز بعید به نظر می‌رسد.

خلاصه آنکه با توجه به سیاست‌های دولت سرمایه‌گذاری کشور در زمینه تولید گاز طبیعی ال.ان.جی همچنان به صورت لاک پشتی است و علیرغم بالا رفتن افسانه‌ای قیمت نفت، سهم سرمایه‌گذاری در پروژه‌های گاز کشور نسبت به سال‌های گذشته افول نموده است.

نگاهی به آمار ارایه شده در نطق نماینده مردم ایلام در این خصوص گویاست:«مطابق آمار در سال 83 در عسلویه بیش از 30 هزار نفر در پروژه های مختلف شاغل بودند لیکن در حال حاضر طبق آمار وزیر نفت، میزان افراد شاغل در این منطقه به 4 هزار نفر کاهش پیدا کرده است و این در حالی است که سرمایه‌گذاری جدیدی در این مدت در بخش نفت و گاز صورت نگرفته است! و وزیر نفت اخیراً در جلسه‌ای خصوصی نیز اقرار کرده است که اگر این روند کاهش سرمایه‌گذاری به همین صورت ادامه یابد تا چهار سال آینده میزان تولید نفت 4 میلیون بشکه‌ای به 2 میلیون و 800 هزار بشکه کاهش پیدا می‌کند! این یعنی اینکه کشور از جمله‌ی تولیدکنندگان اصلی نفت دنیا نیز حذف می‌شود».
سخن آخر اینکه ایکاش دولتمردان با علم و اعتراف به لزوم سرمایه‌گذاری و پیش بینی حوادث از اتفاق بوجود آمده در هفته گدشته درس گرفته و به فکر چاره‌اندیشی عدم تکرار آن در آینده می‌بودند و نه آنکه فرافکنی نموده و قطغی گاز ترکمنستان را به اصلاح‌طلبان منسوب نمایند و یا اینکه همانند وزیر محترم کشور مدیریت سرماى اخیر در کشور را از اقدامات مشابه در آمریکا و اروپا ارزنده‌تر دانسته و اشاره کنند که بیش از ۹۸ درصد مردم کشور از آب، برق، گاز و نان برخوردارند و لابد همه این بحران‌ها و مشکلات مربوط به 2 درصد باقیمانده است که گویا خیلی هم مهم نیست!

بحران فراگیر هفته گذشته زنگ خطری جدی برای ضعف و ناکارآمدی و عدم پیش‌بینی وضعیت‌های خاص و بحرانی توسط دولت در تأمین سوخت و انرژی برای هموطنان از طریق سرمایه‌گذاری در پروژه‌ها بود که در این خصوص ضروری است دولت به جای پرداختن به شعارهای عوام‌گرایانه و روزمره و زودگذراز سوی همه دلسوزان ، به توجه بیشتر به مسائل زیربنایی و جهت‌گیری سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت در توسعه زیرساخت‌ها در مناطق آسیب‌پذیر فراخوانده شود.

زیبنده جامعه‌ای که با فروش نفت 100 دلاری توسط دولت در دو سال اخیر بیش از 120 میلیارد دلار درآمد نفتی داشته ‏که بیش از کل درآمد 8 ساله دولت اصلاحات بوده ‏است این نیست که نرخ تورم آن از 12 به 19 درصد افزایش یافته و نرخ بیست درصدی بیکاری را تحمل کرده و در زمستان نیز از سرما کشته داده و تحقیر شود.

نوشتاری از: مجید فراهانی