غدیر

غدیر؛ راز تکامل انسان

خداوند آخرین پیامبرخود محمّد مصطفی(ص) را با معجزه قرآن به سان کاملترین کتاب حاوی کلام خویش مبعوث فرمود تا انسان گرفتار در موهومات کتب تحریف تحریف شده انجیل و تورات را که معبودش را در حصار تثلیث و صلیب می جست، هدایت کرده و در مسیر یگانه پرستی ذات اقدس حضرتش قرار دهد.  "جاء الحق وزهق الباطل"، محمّد(ص) آمد و دنیای جاهلیت باطل را در گرمای تشعشعات نورانی خود محو کرد و رسالت جهانی خود را تا ابد، فصل الخطاب هدایت بشر قرار داد تا اسلام کامل ترین و جامع ترین راه سعادت آنها باشد.  در دوران بعثت، تفسیر و تبیین آیات الهی، توسط وجود نازنین پیامبر اسلام(ص) انجام می شد و مسلمین زیرچتر عالمانه و فرزانه رسول اکرم(ص) به تعبد و تدبر و عمل به احکام شریعت می پرداختند و در مکتب ایشان بود که ابوذرها و سلمان ها، عارف به مقام توحید و یگانه پرستی شده و راه تکامل را پیمودند.  اما سنت الهی آزمایش مداوم انسان هاست تا حقیقت باطنی آنها آشکار شود. لذا خداوند می فرماید:  "أحسب الناس أن یترکو أن یقولو آمنا وهم لایفتنون"، آیا مردم گمان کردند همین که بگویند ایمان آوردیم، به حال خود رها می شوند و آزمایش نخواهند شد؟! (1)  روز آزمون الهی امت پیامبر(ص) نیز فرا رسید؛ پس از آنکه رسول خدا(ص) آخرین حجّ خود را به همراه بیش از 120 هزار نفربه انجام رساندند، در راه بازگشت به مدینه، چون به محل "غدیرخم" (محلی در نزدیکی جحفه بین مکّه و مدینه) رسیدند، از طرف خداوند سبحان وحی رسید:  "یاایهّاالرّسول بلّغ بما انزل الیک من ربّک و إن لم تفعل فما بلّغت رسالته، والله یعصمک من الناس، إنّ الله لایهدی القوم الکافرین"، ای پیامبر آنچه را که از طرف پروردگارت برتو نازل شده، برسان و اگر چنین نکنی پیام او را ابلاغ نکرده ای، و خداوند تو را از مردم حفظ می کند، همانا خداوند گروه کافران را هدایت نخواهد کرد.(2)  در این آیه خداوند به پیامبرخود تأکید می فرماید که آن پیام را برساند که اگر نرساند، گویا اصل رسالت را به انجام نرسانده است و اهمیّت این پیام با اساس رسالت ایشان برابری می کند. نکات مهم اینست که این آیه در سوره مائده و آخرین سوره ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده است که در آن زمان حضرت از قدرت و شوکت بسیاری در جامعه برخوردار بوده اند و هیچ بیم و ترسی از مشرکان، یهود و نصاری نداشته اند؛ از طرفی ایشان تمام مبانی و احکام اسلام را از توحید و معاد گرفته تا احکام قصاص و دیات بیان کرده بودند.  پس این چه پیام مهمّی بود که در آن سال آخر عمر پیامبر(ص) هنوز به مردم ابلاغ نشده بود و این آیه به ابلاغ آن دستور مؤکد می دهد؟ و اینکه چرا پیامبر(ص) از ابلاغ آن به مردم بیم داشته اند؟  رسول خدا(ص) در اجتماع عظیم مردم در محلّ "غدیر"، پس از حمد و ستایش خداوند و ذکر عظمت و شکوه ذات اقدس الهی، شأن نزول آیه را اینگونه بیان فرمودند:  "جبرئیل سه مرتبه بر من نازل شد و سلام پروردگارم را رساند و مرا مأمور کرد که در این اجتماع بپاخیزم و بر هر سفیدی و سیاهی اعلام کنم که "علی ابن ابیطالب(ع)" برادرمن و وصّی من و جانشین من بر امتم و امام بعد ازمن است. نسبت او به من همانند هارون به موسی است، جز اینکه پیامبری بعد از من نیست، و او صاحب اختیار شما بعد از خدا و رسولش است"(3)  و بدین ترتیب سنّت الهی در آزمایش امّت آخرین پیامبرش آغاز گردید:  "ولقد فتنا الذین من قبلهم فلیعلمنّ الله الذین صدقوا و لیعلمنّ الکاذبین"، ما کسانی را که پیش از آنان بودند، آزمودیم (واینها را نیز امتحان می کنیم)، باید علم خدا درباره کسانی که راست می گویند و کسانی که دروغ می گویند، تحقق یابد.(4)  آری؛ باید صداقت گفتار کسانی که با زبان به خدا و پیامبرش ایمان آوردند در عمل نیز عیان شود، که ایمان قلبی عمل به دستورات خدا و رسولش در هر شرایطی است.  نبی اکرم(ص) در قسمتی از خطبه بلند غدیر فرمودند:  "ای مردم! قرآن را تدّبر نمائید و آیات آن را بفهمید و در محکمات آن نظر کنید و به دنبال متشابه آن نروید. به خدا قسم، باطن آن را برای شما بیان نمی کند و تفسیرش را برایتان روشن نمی کند مگر این شخصی که دست او را می گیرم و او را به سوی خود بالا می برم و بازوی او را می گیرم و بادستم او را بلند می کنم و به شما می فهمانم که هرکس من صاحب اختیار اویم این علی(ع) صاحب اختیار اوست و او علی ابن ابیطالب(ع) برادر و جانشین من است، و ولایت او از جانب خداوند عزّوجلّ است که برمن نازل کرده است؛ ای مردم! علی(ع) و پاکان از فرزندانم از نسل او ثقل اصغرند و قرآن ثقل اکبر است. هریک از این دو از دیگری خبر می دهد و با آن موافق است. آنها از یکدیگرجدا نمی شوند تا بر سر حوض کوثر بر من وارد شوند. بدانید که آنان امین های خداوند بین مردم و حاکمان او در زمین هستند"(5)  و مگر نه اینست که در زیارات جامعه می گوئیم: "السلام علیکم یا تراجمة وحی الله و خزّان علم الله و مهبط الوحی و..."؛ در واقع وجود مقدس مولی الموحدین علی(ع) و فرزندان معصوم ایشان که ولایتشان از طرف خدا و رسول(ص) او در روز "غدیر" برما حتم گردیده است، تنها مراجع ترجمان کلام الهی یعنی قرآن و معادن علم خدا و محل هبوط وحی الهی هستند. آنها هستند که چراغ هدایت انسانها،  مصابیح الدجی و نشانه روشن حرکت انسان در مسیر سیر الی الله-جلّ جلاله- هستند.  بنابراین، پذیرش یاعدم قبول ولایت علی(ع) و اولاد معصوم ایشان، میزان صداقت و سربلندی یا بالعکس ذلت در آزمایش بزرگ الهی است. در پایان آیه ای که در روز "غدیر" بر پیامبر(ص) نازل شد، خداوند فرموده که گروه کافران را هدایت نخواهد کرد؛ و این چنین نیز شد. لذا با وجود ابلاغ صریح و متقن و روشن پیام الهی توسط پیامبر(ص) در خصوص ولایت علی(ع)، پس از رحلت ایشان در حالیکه هنوز پیکر مطهرشان برزمین بود، آنها که به دل کافر به خدا ورسولش بودند، داستان خیمه شب بازی سقیفه و جریان جانسوز کوچه بنی هاشم را رقم زدند. درِخانه جانشین پیامبر(ص) را آتش زده و با دستان بسته او را به مسجد کشاندند.  در واقع آنها و پیروانشان تا ابد در آزمون الهی مردود شده و بنیانگذار بدعت و برافروزنده آتش انحرافی شدند که بارقه های جهالت و ضلالت آن برای همیشه گدازنده دلهای کافر و بی ایمان است چرا که ایمان واقعی بدون ولایت امکانپذیر نخواهد بود.  اما غدیر؛ غدیرروز کامل شدن دین اسلام است: "الیوم أکملت لکم دینکم و أتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الاسلام دینا"، امروز دین شما را به حدّ کمال رسانیدم و بر شما نعمت را تمام کردم و بهترین آیین را که اسلام است، برایتان برگزیدم.(6) و غدیر روز بیعت با خداست: "إن الذین یبایعونک إنّما یبایعون الله"، درحقیقت کسانی که با تو بیعت می کنند جز این نیست که با خدا بیعت می کنند.(7)  غدیر روز ولایت انسان کامل مولی الموحدین علی علیه السلام و میزان حق و باطل در مسیرحرکت بندگان به سمت توحید است که به واقع بدون ولایت وصال حضرت حق میسر نبوده و راه رسیدن به حضرتش بدون چراغ هدایت و ولایت روشن نخواهد بود. آنچنانکه تمام عرفای بالله و واصلین به توحید در طول تاریخ، همگی از شیعیان امیرالمومنین علی(ع) هستند. ولایت مندّک در توحید است و "غدیر" راز تکامل انسانها است.