خاتمی:
*دانشگاه علیرغم همه موانع، زنـده است
*حیات جنبش دانشجویی به نقد است و نقد است و نقد
بداخلاقی‌هایی را که به نام اسلام و انقلاب می‌شود، نمی‌پذیرم امیدوارم در جهانی به سر بریم که هیچ انسانی به جرم بیان و اندیشه مجبور به پرداخت هزینه نشود
خبرگزاری دانشجویان ایران - تهران
سرویس: سیاسی
رییس‌جمهور سابق کشورمان به مناسبت 16 آذر -روز دانشجو- و به دعوت انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران و علوم‌پزشکی تهران در سالن شهید چمران دانشکده‌ی فنی دانشگاه تهران، حاضر شد و در میان آنها به بیان دیدگاه‌هایش پرداخت و به تعدادی از سوالات آنها پاسخ گفت.
به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، حجت‌الاسلام و المسلمین سید محمد خاتمی که با بیان اینکه ابتدا لازم میدانم سالروز شهادت امام بزرگوار حضرت جواد (ع) را به همهی شما و دوستداران حق و عدالت و آزادی تسلیت بگویم، سخنان خود را آغاز کرد و اظهار داشت: «چنانچه بتوانیم پیشرفت مادی و معنوی برای همهی افراد، اقوام، گروهها و صنوف فراهم آوریم از اسلام و جمهوری اسلامی دفاع کرده‌ایم.»
وی افزود: «در بینش ما شیعیان، امام، معلم است، مربی است و مقتدا و آموزگار حقیقت و زیبایی و خیر و پرورش‌دهنده‌ی جان محسوب می‌شود و بر این اساس الگویی است که باید بر اساس او خود را ساخت.»
خاتمی ادامه داد: «براین اساس امیدوارم خداوند همه ما را به منزلت این بزرگواران آشنا کند تا بتوانیم پیروان خوبی برای آنها باشیم.»
وی همچنین در ادامه‌ی سخنانش با گرامی داشتن یاد همهی شهدا به خصوص شهدای دانشگاهی و بالاخص شهدای 16 آذر از این سه شهید به عنوان سه اخگر سوزانی که در شب استیلای استبداد جان فسرده‌ی ملت استعمار و استبدادزده‌ی ما را گرم کردند یاد کرد و اظهار داشت: «این سه شهید بر دیوار بلند ناکامی و یأس پنجره‌ای به سوی امید به آینده گشودند.»
خاتمی در ادامه‌ی اظهاراتش تصریح کرد: «همچنین امیدوار بودم در جمع ما و جامعه‌ی ما عزیزانی که به جرم بیان و اندیشه گرفتار شده‌اند، نیز حضور داشتند.»
امیدوارم مسأله‌ی حقوق شهروندی در عمل نیز رعایت شود
وی اضافه کرد: «آنچه در جلسات عمومی و خصوصی گفتم و یکی از شعارهای خوبی که مطرح شد مسأله‌ی حقوق شهروندی بود. از نظر ضوابط خوب عمل شد و امیدوارم مسأله‌ی حقوق شهروندی در عمل نیز رعایت شود و در جهانی به سر ببریم که هیچ انسانی به جرم بیان و اندیشه مجبور به پرداخت هزینه نشود.»
رییس‌جمهور سابق کشورمان در ادامه اظهاراتش با بیان اینکه «سخن خود را از واقعه‌ای که مربوط به خود من است، شروع میکنم» به مرور خاطراتش از دوران عضویت در انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه اصفهان پرداخت و گفت: «یک روز عصر زمستان سرد سال 1347 در کلاس درس تاریخ فلسفه نشسته بودم که به خارج از کلاس احضار شدم و منشی رییس دانشگاه از قول رییس دانشگاه گفت که شما به ساواک احضار شده‌اید و باید در فلان روز و فلان ساعت خود را در آن مکان معرفی کنید.»
وی با مرور خاطراتش از لحظه‌ی ابلاغ این احضار به وی و اخباری که در ذهنش گذشت، گفت: «در آن زمان علاوه بر فعالیت در انجمن اسلامی با بسیاری از دوستان یک سری فعالیت‌های مخفی و نیمه مخفی داشتیم اما من مطمئن بودم که به خاطر آن فعالیت‌ها احضار نشده‌ام چون آنها که با من در این فعالیت‌ها همکاری می‌کردند سمت‌های بالاتری داشتند و طبیعتا باید ابتدا آنها احضار می‌شدند ثانیا اگر برای آن فعالیت‌ها احضار میشد کار نباید به صورت احضار انجام میشد بلکه توقع می‌رفت ما را بازداشت کنند.»
خاتمی ادامه داد: «بالاخره تصمیم گرفتم در روز و ساعت مقرر در ساواک حاضر شوم. زمانی که من رفتم دو دانشجوی دیگر از پزشکی و دانشکده‌ی علوم که عضو شورای مرکزی دانشگاه بودند نیز به ساواک احضار شده بودند. بعد از معطلی، معاون ساواک آمد و باب بحث را باز کرد. او محترمانه از وضع خطیری که کشور دارد و تلاشی برای آبادانی می‌شود و حرف همیشگی که دشمنان داخلی و خارجی خواهان پیشرفت نیستند سخن به میان آورد و با این مقدمه به این نتیجه رسید که انجمن اسلامی دانشگاه باید تعطیل شود.»
وی با بیان اینکه بعد از چند ساعت بحث در این جلسه اعلام کردیم که ما به خودی خود کاری نمی‌کنیم و ساواک چنانچه میخواهد این انجمن تعطیل شود رأسا وارد عمل شود، گفت: «بعد از 4 ساعت بحث جدا شدیم و تصمیم گرفتیم جلسه‌ی انجمن را که معمولا بعد از ظهرهای جمعه بود طبق روال عادی برگزار کنیم، اطلاعیه‌ها و دعوت‌نامه ارسال کردیم اما روز قبل از برگزاری جلسه از طرف دانشگاه اعلام شد حق استفاده از سالن و امکانات را نداریم که پیرو آن نیز ما اطلاعیه‌ای دادیم و با ذکر آنچه اتفاق افتاده بود عذرخواهی کردیم و گفتیم که این جلسه برگزار نمی‌شود و با این عمل انجمن دانشگاه اصفهان به عنوان یکی از آخرین انجمنهای اسلامی تعطیل شد.»
وی در ادامه با طرح این سوال که آیا حرکت تحول‌آفرین در جامعه تعطیل می‌شود؟ اضافه کرد: «بعد از تعطیلی انجمن اسلامی دانشگاه اصفهان شاهد بروز حرکت‌های تندتر و خشن‌تری بودیم.»
خاتمی با بیان اینکه جان تحول‌خواه جامعه به خصوص جوانان را نمی‌توان در استفاده در زمینه‌ی بیان اعتراضات‌شان ممنوع کرد، ممنوع شدن جامعه از بیان حرفش به طور مسالمت‌آمیز را زمینه‌ساز روی آوردن آنها به حرکت‌های خشونت‌آمیز به جای رفتارهای منطقی دانست و گفت: «بر این اساس ما شاهد بودیم در سال 1349 اولین حرکت‌های چریکی ابتدا از سیاهکل شروع شد و بعد گسترش یافت.»
وی با بیان اینکه در آن مقطع زمانی بعد از ممنوعیت حرکت‌ها و اعتراضات آرام، شاهد حرکت‌های قهرآمیز و خونین بودیم، یادآور شد: «در آن مقطع حرکت‌هایی را شاهد بودیم که به صورت اسلامی و غیراسلامی در جامعه شکل گرفت و هزینه‌های فراوانی را برای جامعه و رژیم داشت.»
خاتمی با بیان اینکه هر دو سوی این حرکت‌ها چپ بود، خاطرنشان کرد: «روند صحیح و سالم این است که عمل از تئوری برمی‌آید.»
وی اضافه کرد: «در آن موقع رژیم در اوج قدرت بود و از سازماندهی قدرتمند اطلاعاتی و ارتش تحت نظر آمریکا بهره‌مند بود و تصور می‌کرد که در درون مشکل ندارد و در عرصه‌ی بین‌المللی تحت حمایت قدرت‌های جهانی است لذا با روش‌های خشن می‌تواند راهش را ادامه دهد و جلوی تحول‌خواهی جامعه را بگیرد.»
وی اضافه کرد: «رژیم می‌دانست که جامعه و جوانان فرهیخته نیاز به تحرک و ابراز وجود دارند لذا به فکر فعالیت‌های ساختگی افتادند و انجمن جوانان شیر و خورشید، جامعه‌ی دانشگاهی، طرفدار سازمان ملل و احزاب ایران نوین و رستاخیز را ایجاد کردند اما نتیجه‌ی کار نفرت جامعه‌ی دانشگاهی از این جریانات و محدود شدن کسانی بود که وابسته به این جریانات به حساب می‌آمدند.»
انقلاب اسلامی معادله انقلاب مساوی با خشونت را بر هم زد
سید محمد خاتمی در ادامه سخنان خود در دانشکده‌ی فنی دانشگاه تهران گفت: «آنچه رخ داد ناشی از عدم درک تحول خواهی به خصوص در جامعه فرهیختگان، جوانان، دانشگاهیان و تلاش برای حفظ وضع موجود بود و همین امر یعنی بسته کردن فضا و نومید کردن جامعه، رمز و راز موفقیت و جذابیت حرکت‌های چپ در جهان سوم بوده و هست و متاسفانه حرکت‌ها همواره در جهان سوم تند و خشن بوده است به گونه‌ای که معادله‌ای در جامعه شناسی جدید به وجود آمده که انقلاب مساوی است با خشونت اما معتقدم انقلاب اسلامی این معادله را بر هم زد و نشان داد که می‌توان انقلاب کرد اما بدون خشونت.»
دانشگاه در ایجاد، ادامه و تقویت حرکت تحول‌خواهانه همواره موثر بوده است
وی ادامه داد: «نکته سوم نقش ممتاز در حرکت تحول خواهانه است و اینکه دانشگاه همواره کانون تغذیه حرکت‌های اجتماعی بوده است، جریانات مختلف اجتماعی چه چپ و چه راست عمده نیروهایشان از نیروهای جوان دانشگاهی منشا می‌گرفت و چنانچه نیروبخش انقلاب ما نیز چه در زمان براندازی حکومت پهلوی و چه در تاسیس انقلاب دانشجویان و جوانان بودند. در جنگ تحمیلی نیز کسانی که موجب سرافرازی جمهوری اسلامی شدند نسل جوان و به خصوص دانشجویان بودند که نقش ممتازی داشتند و دانشگاه در ایجاد، ادامه و تقویت حرکت تحول خواهانه همواره موثر بوده است.»
دانشگاه علی رغم همه موانع، زنــده اسـت
رییس جمهور سابق کشورمان هم چنین گفت: «نکته چهارم اینکه دانشگاه سدشکن، فروریزنده دیوار ترس و هراس در جوامع استبداد زده است. نمونه آن سه ستاره درخشانی بودند که در 16 آذر 1332 پس از استیلای فضای کودتا، ترس، خفقان، کشتار، دستگیری و شکنجه که بر جامعه ما حاکم شده بود درخشیدند.امروز نیز دانشگاه زنده است و علیرغم همه موانع زنده است. امروز نبض زندگی اجتماعی در دانشگاه می‌تپد هر چند گاهی تند می‌تپد و به قلب جامعه فشار می‌آورد اما این نشانه زندگی است.»
بعضی‌ها دانشگاه را سرد و مرده می‌دانند اما این محال است
خاتمی با بیان اینکه بعضی‌ها دانشگاه را سرد و مرده می‌دانند اما این محال است، ادامه داد: «بعضی دیگر می‌کوشند پشت سر دانشگاه و وجاهت آن پنهان شوند تا هزینه‌های سنگینی به دانشگاه وارد شود البته آن وضع ناگوار با انقلاب دگرگون شد. انقلاب ما انقلاب دینی در محتوا، شکل با رهبری حضرت امام (ره) بود، دینی که انقلاب مطرح کرد به خواست تاریخی مردم پاسخ گو بود و ناظر بر تحول در جهت این خواست و این چنین دانشگاه همه را برگرفت.»
هر جنبشی که بخواهد، تداوم داشته باشد باید با جنبشهای اجتماعی همسو باشد
وی افزود: «سوال این است آیا جنبشی به نام جنبش دانشجویی داریم یا نه؟ من نمی‌خواهم به این سوال پاسخ دهم. اما می‌گویم هر جنبشی که بخواهد وجود و تداوم داشته باشد باید با جنبشهای اجتماعی همسو باشد که همیشه وجود دارد اما گاه تند و گاه کند و جنبش عبارت است از حرکت از وضع موجود به وضع مطلوب. جنبش اجتماعی مردم ایران در 5/ 1 قرن اخیر چگونه بوده و از کدام وضع میخواهد به کدام وضع برسد؟ معتقدم بزرگترین درد اجتماعی ما در دوره اخیر سه درد است یکی استبداد، دیگری وابستگی و سوم عقب ماندگی و حاصل آن محرومیت مادی، اقتصادی، فرهنگی و عقب ماندگی جامعه. احساس تحریم شدگی از جامعه است. ملت ما 150سال است که میخواهد از قید استبداد، وابستگی، اسارت و عقب ماندگی رهایی یابد. جنبش، حرکت از این وضع موجود است به وضع مطلوب و عبارت است از استقلال، آزادی و پیشرفت.»
حیات جنبش دانشجویی به نقد است و نقد است و نقد
دین‌ستیزان و سنت‌پرستان، دین و آزادی را با هم سازگار نمی‌دانند
خاتمی در ادامه اظهاراتش با طرح این سوال که کدام اندیشه می‌تواند راهنمای جنبش دانشجویی و تقویت‌کننده و پیروزکننده‌ی آن باشد؟ گفت: «اندیشه‌ای که با خواست تاریخی ملت ایران، آشنا و با هویت تاریخی ملت ایران همراه باشد، می‌تواند راهنمای این جنبش باشد.»
وی با یادآوری اینکه جامعه‌ی ما هویت دینی دارد، اظهار داشت: «اگر بخواهیم به آزادی، استقلال و پیشرفت برسیم این حرکت باید مبتنی بر دین باشد زیرا در غیر این صورت یا پدید نمی‌آید یا در صورت پدید آمدن ادامه نخواهد یافت.»
سنت‌پرستان مخالف ترقی و تحول هستند
خاتمی در ادامه سنت‌پرستان را مخالف ترقی و تحول معرفی کرد و دینی را که آنها عرضه میکنند را پاسخگوی نیازهای جنبش دانشجویی ندانست.
هیچ جنبشی بدون ارتباط با متن جامعه به نتیجه نمی‌رسد
وی در عین‌حال دین‌ستیزان را نیز چون با هویت تاریخی مردم آشنا نیستند از برقراری ارتباط با جامعه محروم ارزیابی کرد و یادآور شد: «هیچ جنبشی بدون ارتباط با متن جامعه به نتیجه نمی‌رسد.»
رییس‌جمهور سابق کشورمان، یکی از شگفتی‌های انقلاب اسلامی ایران را این دانست که دین‌ستیزان و سنت‌پرستان هر دو در این نقطه مشترک شدند که دین و آزادی با هم سازگار نیستند.
خاتمی همچنین با اشاره به مطالب عنوان‌شده در جلسه که به نام وی در کنار افرادی چون مصدق، طالقانی، بازرگان و... آورده شد، اظهار داشت: «به عنوان یک روحانی کوچک که نام من را در کنار نام این فرهیختگان و شخصیت‌های بلند آوردید اعلام میکنم، من فرد کوچکی از دریای عظیم ملت ایران هستم و به عنوان یک روحانی به دین‌داری خود افتخار میکنم.»
وی اضافه کرد: «به عنوان یک انسان کوچک که دلبسته‌ی اسلام و خواهان عزت این ملت بزرگوارم می‌گویم اگر بتوانیم آزادی را نهادینه و استقلال را دور از عوام‌زدگی پایدار کنیم و اگر بتوانیم پیشرفت مادی و معنوی برای همهی افراد، اقوام و گروهها و صنوف فراهم آوریم از جمهوری اسلامی دفاع کرده‌ایم.»
خاتمی با بیان اینکه حرکتی اصلاحی که مورد خواست ملت ایران است و می‌تواند تداوم یابد از این اصول پیروی میکند به بیان توصیه‌هایی خطاب به جنبش دانشجویی پرداخت و با طرح این سوال که چرا باید به قانون اساسی تکیه کنیم، اظهار داشت: «در جهان کنونی نظام بدون قانون اساسی در جامعه ایجاد نمی‌شود.»
وی با یادآوری جایگاه قانون اساسی که حقوق ملت و حدود قدرت را تعریف میکند، به ویژگی‌های قانون اساسی کشورمان که برخاسته از خواست ملت در زمینه‌ی آزادی، استقلال و پیشرفت است اشاره کرد و اصول مندرج در آن را تثبت‌کننده‌ی یک جامعه‌ی مردم‌سالار و دموکراتیک دانست.
خاتمی که اصول قانون اساسی را در عین منطبق بودن با موازین شرعی تضمین‌کننده‌ی دموکراسی در جامعه می‌دانست به برشمردن بخش‌هایی از این قانون در زمینه‌ی تأمین حقوق برابر برای همهی اقوام، تضمین آزادی بیان، آزادی تشکل‌ها و اجتماعات و فعالیت، درمان درد تاریخی ملت در زمینه‌ی استعمار و استبدادزدگی پرداخت.
وی همچنین خاطرنشان کرد: «البته این قانون مطلق نیست. در این قانون سازوکارهای تغییر آن نیز پیش‌بینی شده که در اینجا باید خاطرنشان کنم که این قانون اساسی کشورمان ظرف یک بار مصرف هم نیست. جامعه هزینه‌ی بسیار سنگینی در انقلاب پرداخته که صاحب نظامی مستقل شود و قانون اساسی نیز ناظر به این مسأله است.»
رییس‌جمهور سابق کشورمان در ادامه‌ی اظهاراتش به بازخوانی اختلافاتش با کسانی که در دوران ریاست جمهوری‌اش سخن از عبور از قانون اساسی را به میان آوردند پرداخت.
وی با تأکید بر دیدگاه‌هایش در زمینه‌ی جلوگیری از اینکه هرکس بر اساس بینش خود به برداشت از قانون نپردازد، به تبیین دیدگاهش در زمینه‌ی مردمسالاری به عنوان یکی از نیازهای زمان و گفتمان غیرقابل تغییر در شرق و غرب پرداخت و از نهادهای اجتماعی و تشکل‌ها به عنوان یکی از عواملی که مردمسالاری را محقق میکند، نام برد.
مخالفان حرکت‌های سیاسی شناسنامه‌دار مخالف بدیهی مردم‌سالاری‌اند
خاتمی در ادامه خاطرنشان کرد: «هرکسی مخالف تشکل و حرکت‌های سیاسی شناسنامه‌دار و دارای اندیشه که در چارچوب قانون اساسی کار میکنند است مخالف بدیهی مردمسالاری محسوب می‌شود حالا هر شعاری که میخواهد، بدهد.»
عدالت اقتصادی را در اقتصاد صدقه‌ای خلاصه کردن تخریب معنای عدالت است
رییس‌جمهور سابق کشورمان در ادامه با تاکید بر عدالت، آن را که به عنوان بزرگترین پیام و آموزش پیامبران خدا و بزرگترین اصلی دانست که همه مصلحان آن را اعلام کرده‌اند و باید آشکار باشد، اظهار داشت:« نباید ظاهرپرست بود؛ عدالت را در عدالت اقتصادی خلاصه کردن که متاسفانه ناشی از چپ‌زدگی همه ماست و نیز اینکه عدالت اقتصادی را در اقتصاد صدقه‌ای، خلاصه کردن تخریب معنای عدالت است. چنین عدالتی است که انبان ملت را که باید صرف قدرتمند و ثروتمند شدن و آنگاه توزیع عادلانه ثروت شود را خالی کرده و فقر را توزیع میکند و طبیعی است که همه مردم حق دارند از زندگی اقتصادی مطمئن و غیر محروم برخوردار باشند.»
ملت ایران ملت بزرگی است و نباید در دنیا خوار و عقب‌مانده باشد
وی تاکید کرد: «باید شعار عدالت اقتصادی بدهیم و خواستار رفع محرومیت و تبعیض باشیم اما حق مهم‌تر حق حاکمیت انسان بر سرنوشت خویش است. دفاع از حق حاکمیت مردم بر سرنوشت خویش در کنار عدالت، اقتصاد یعنی اصلاحاتی که مردم می‌خواهند. این ملت، ملت بزرگی است و نباید در دنیا خوار و عقب مانده باشد، اعتلای جایگاه ایران فرصتی برای رفع تبعیض‌هاست.»
خاتمی در ادامه بر لزوم توجه به خلا دنیای مدرن یعنی معنویت که می‌توانیم برخورداری مادی را در کنار آن داشته باشیم تاکید کرد.
حیات جنبش دانشجویی به نقد است و نقد است و نقد
وی در پایان سخنرانی خود با بیان اینکه اگر جنبش دانشجویی، همراه با خواست جامعه ایران و متناسب با هویت تاریخی او در جهت قانون اساسی باشد، جنبشی پایدار است، تصریح کرد: «در همه حال حیات جنبش دانشجویی به نقد است و نقد است و نقد است اما این نقد بر پایه تفکر، حس مسوولیت شناسی و پایبندی به مصالح ملی و تمامیت ارضی کشور است.»
در ادامه این مراسم، خاتمی به پرسش‌های دانشجویان پاسخ گفت.
خاتمی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه چرا هنوز خیلی‌ها می‌گویند دانشگاه ما اسلامی نیست؟ ضمن رد این موضوع گفت: «اما متاسفانه این افراد چاقویشان برنده‌تر است.»
وی در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه « با توجه به اینکه عده‌ای در این دو سال، 16 سال گذشته را خیانت می‌دانند، ما باید کدام را یک باور کنیم؟» گفت: «البته گفت‌وگو درباره عملکرد 16 ساله و تجزیه و تحلیل وضع کنونی در مجال این جلسه نیست، بلکه باید میزگردهایی تشکیل شود با حضور کسانی که امروز متصدی هستند و کسانی که دیروز در دولت گذشته متصدی بودند. من از 8 سال خودم می‌گویم در عین این که معتقدم در 8 سال سازندگی نیز کارهای بزرگی انجام شد.»
وی گفت: «معتقدم در این 8 سال بر معیارهایی تکیه کردیم و امروز هم می‌کنیم و آن آزادی بیان، آزادی تشکل‌ها و آزادی مطبوعات است که علیرغم تمام موانع، فضایی که ایجاد شده و سخت‌گیری‌ها، هنوز هم این فضا ادامه دارد. ما در قانون بودجه برای مطبوعات و احزاب ردیف داشتیم، هر چند که کم بود، اما به هر حال هم از گروه‌های راست و هم گروه‌های چپ از آن استفاده می‌کردند.»
خاتمی همچنین به شعار مردمسالاری و بیان اینکه این شعار بعدها غالب شد اشاره کرد و با بیان اینکه تعبیر وی « مردمسالاری سازگار با دین» است، افزود: «این شعار شعاری بود که جا افتاد و نیز بسیاری از کارها قانونی شد، یعنی علاوه بر اینکه با حرکت و جریان وحشتناک قتل‌های زنجیره‌ای برخورد شد، دیگر این جریان امکان پا گرفتن ندارد.»
وی ادامه داد: «در زمانی که من روی کار آمدم معدل مدیران میانی از زنان حدود 3 درصد بود و وقتی دولت را ترک کردم به 16 درصد رسید، البته هنوز حق زنان ادا نشده است؛ اما از سه به 16 رسید و این نشان‌دهنده جهت‌گیری‌ای بود که انجام شد. از نظر اقتصادی به طور متوسط درآمد نفتی ما - که متاسفانه بزرگترین پشتوانه مالی دولت است و بودجه ما عمدتا با آن بسته می‌شود و این نشانه بیماری اقتصاد ماست- حدود 22 دلار در هر بشکه بود که در سال حدود 22 یا 23 میلیارد دلار بسته میشد و در هشت سال بودجه براساس نفت حدود 180 میلیارد دلار بود، علاوه بر خشک‌سالی که اتفاق افتاد در دوره دوم ریاست‌جمهوری من نفت به بشکه‌ای زیر ده دلار هم رسید که این برابر با 3 میلیارد دلار از درآمد نفتی بود.»
خاتمی افزود: «در زمانی که من آمدم زنده‌یاد دکتر نوربخش می‌گفت با وجود آن که آقای هاشمی برنامه خوبی داشتند اما به دلیل مسائل مختلفی که وجود داشت، می‌گفت برای 200 میلیون دلار از هر کجا از دنیا قرض خواستیم به ما قرض ندادند. وقتی من آمدم ریسک اقتصادی 7 درصد بود و وقتی دولت را ترک کردم ریسک اقتصادی 5/3 درصد شد و هیچ محدودیتی در دادن اعتبار نداشتیم. تنها در نفت و گاز متجاوز از 20 میلیارد دلار قرارداد بسته شد و حدود 11 میلیارد دلار آن سرمایه گذاری شد. وقتی من آمدم درآمد ما از تولیدات پتروشیمی 500 میلیون دلار بود؛ اما اخیرا طبق اعلام صادرات ما از 3 میلیارد دلار تجاوز کرده است.»
وی با بیان اینکه در دوره وی طرح‌های مختلف اقتصادی انجام شد که در عین حال حتما متوجه عدالت اجتماعی بوده است، گفت: «از جمله اصلاح قانون مالیات‌ها دقیقا در جهت عدالت اجتماعی و برای کمک به بخش خصوصی در جهت تولید و اشتغال بود. ایجاد وزارت رفاه و تامین اجتماعی و نیز گسترده‌شدن تامین اجتماعی از جمله کارهای مهمی بود که در عرصه عدالت اقتصادی انجام شد.»
به گزارش خبرنگار ایسنا، خاتمی در ادامه‌ی جلسه‌ی پرسش و پاسخ با دانشجویان حاضر در سالن دانشکده‌ی فنی دانشگاه تهران در پاسخ به این سوال که تفسیر شما از این شعر که می‌گفتید « استاده‌ام چون شمع نترسان زآتشم» در شرایط فعلی که در آستانه‌ی انتخابات قرار داریم، چیست؟ گفت: «باید خوشحال باشیم که در کشوری هستیم که هنوز اصل انتخابات وجود دارد؛ هر چند در عمل صد در صد رعایت نمی‌شود.»
وی با بیان اینکه انسان تا در درون جامعه است باید برای عملی کردن خواسته‌های جامعه از امکانات استفاده کند از برخی سازوکارهایی که آن را سازوکارهای غلط در اجرای انتخابات می‌نامید، گله کرد و گفت: «من همواره بر برگزاری انتخابات آزاد تأکید کرده و میکنم.»
حضور گسترده‌ی مردم در انتخابات باطل‌السحر خواهد بود
رییس جمهور سابق کشورمان، برگزاری انتخابات را از آن جهت که مردم به واسطه‌ی آن می‌توانند نماینده‌ی خود را برگزینند، دلگرم‌کننده برای ملت دانست و گفت: «حضور گسترده‌ی مردم در انتخابات باطل‌السحر خواهد بود، در مقابل روش‌هایی که جلوی حضور نمایندگان مطلوب مردم را می‌گیرند.»
در انتخابات آتی کاندیدا نخواهم شد
خاتمی در ادامه با خاطرنشان کردن این مسأله که خودم در انتخابات آتی کاندیدا نخواهم شد، گفت: اما دیگران را برای شرکت در انتخابات تشویق میکنم تا نیروهای سالم، معرفی و مردم در انتخاباتی سالم بتوانند نمایندگان خود را برگزینند.
رییس‌جمهور سابق کشورمان در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه چگونه از دموکراسی می‌توان به عدالت رسید، دموکراسی را بالاترین مظهر عدالت خواند و گفت: «کسانی که در عرصه‌ی حیات اجتماعی، عدالت می‌خواهند باید از حاکمیت مردم بر سرنوشتشان و مردمسالاری حمایت کنند. آن وقت عدالت در عرصه‌های مختلف ظهور می‌یابد.»
وی همچنین خاطرنشان کرد: «یکی از افتخارات جمهوری اسلامی این است که در مقابل مسأله‌ی انتخاب عنوان «خلافت» یا «امارت»، جمهوری اسلامی را برگزید. عدالت در یک جامعه‌ی دموکرات و مردم‌سالار بیشتر تأمین می‌شود.»
اصل برائت از مهمترین اصول فقهی اسلام و روش و منش پیامبر و بزرگان اسلام است
خاتمی در بخش دیگری از اظهاراتش در پاسخ به سوال دانشجویی که نظر وی را درباره‌ی اظهارات اخیر یکی از مسوولان درباره‌ی اصل برائت نامزدهای انتخابات پرسیده بود، گفت:«اصل برائت یکی از مهمترین اصول فقهی اسلام و روش و منش پیامبر و بزرگان اسلام است و اگر بخواهیم مصادیق روشن آن را ببینیم فرمان هشت ماده‌ای حضرت امام (ره)است که متأسفانه مورد غفلت قرار گرفته و در آن بر اصل برائت تاکید شده است.»
وی با تأکید بر اینکه مردم می‌خواهند به کسانی که مورد توجهشان هستند رأی دهند، تصریح کرد: «چه حق داریم به جای مردم تصمیم بگیریم و کسانی که مورد تأیید مردم هستند را از آنجا که صلاحیت‌شان برای شش یا 12 نفر احراز نشده ردصلاحیت کنیم. »
اصل بر برائت نشانه‌ی اعتماد به مردم است
خاتمی با بیان اینکه جرم و انحراف باید ثابت شود نه عدم انحراف، تأکید کرد:«پس چه قدر باید به مردم بی‌اعتنا باشیم که بگوییم اکثریت اشتباه میکند و چهار نفر درست می‌گویند؛ اصل بر برائت است و اصل بر برائت نشانه‌ی اعتماد به مردم است. اصل دموکراسی هم با اصل برائت مستحکم می‌شود و من امیدوارم که به این مسأله در انتخابات توجه شود.»
خاتمی در بخش دیگری از اظهاراتش در پاسخ به سوال دانشجوی دیگری که ارزیابی وی را از حضور رییس جمهور در کنفرانس شورای همکاری خلیج فارس جویا شده بود، گفت: «به نظرم سفر کار خوبی بود. باید روابط را گسترده‌تر کنیم و از دیگران رفع نگرانی کنیم. ایران کشوری است که هیچگاه نظر سوئی نسبت به دیگران نداشته و در 200 سال اخیر هیچگاه تجاوزی به دیگر کشورها نداشته و این مسأله در دوران جمهوری اسلامی بیشتر مشاهده می‌شود.»
حاضریم برای رفع سوءتفاهمات مذاکره کنیم
وی اضافه کرد: «مسأله‌ی جزایر سه‌گانه نیز مسأله‌ی اختلافی بوده که از گذشته وجود داشته و هنوز هم وجود دارد و ما حاضریم برای رفع سوءتفاهمات مذاکره کنیم. دعوت از رییس جمهور برای شرکت در اجلاس شورای همکاری خلیج فارس دعوت خوبی بود و خوب بود که اجابت کردند.»
سعی کنیم به نام امنیت اجتماعی، امنیت اجتماعی از بین نرود
رییس جمهور سابق کشورمان همچنین در ارزیابی نسبت به طرح امنیت اجتماعی، یادآور شد: «به نظر من هر کاری که به امنیت اجتماعی بینجامد خوب است اما باید سعی کنیم به نام امنیت اجتماعی، امنیت اجتماعی از بین نرود. به نظر من برخی از برخوردها، برخوردهای نامناسبی است که اهانت به مردان و زنان جامعه‌ی اسلامی محسوب می‌شود.»
وی در ادامه اظهار امیدواری کرد که با حسن نیتی که دست‌اندرکاران طرح امنیت اجتماعی دارند، تلاش‌های مناسبی را انجام دهند تا برخورد نامناسبی با زنان و مردان ایرانی انجام نشود.
خاتمی همچنین در پاسخ به سوال دیگری در این نشست مبنی بر اینکه آیا هر بار اصلاحات با انقلاب همراه است؟ با نفی درستی این اظهارات، گفت: «یک نمونه نشان دهید. اصلاحات درست که در چارچوب موازین است مانع بروز انقلاب می‌شود و یکی از اشتباهات رژیم طاغوت جلوگیری از اصلاحات و حرکت‌های مردمی تداوم‌بخش حیات طبیعی جامعه بود.»
مظلوم بزرگ حادثه‌ی 18 تیر دانشجو و دانشگاه بود
رییس‌جمهور سابق کشورمان همچنین در پاسخ به سوال دانشجوی دیگری که از وی درباره‌ی حادثه‌ی 18 تیر سوال کرده بود، از حادثه‌ی 18 تیر به عنوان یکی از تلخ‌ترین حوادث دوران مسوولیتش نام برد و گفت: «مظلوم بزرگ این حادثه دانشجو و دانشگاه بود. البته به دنبال حادثه‌ی دانشگاه یک سری آشوب‌های اجتماعی نیز ایجاد شده بود که هیچ ربطی به دانشگاه و دانشجو نداشت و البته باید گفت که هیچ حکومتی اجازه نمی‌دهد چنین آشوب‌هایی شکل بگیرد.»
وی با بیان اینکه آن دسته از آشوب‌های اجتماعی با کمک نیروهای نظامی و انتظامی به درستی و بدون اینکه حتی یک گلوله شلیک شود پایان یافت، خاطرنشان کرد:« آن آشوب‌های اجتماعی ربطی به دانشجو نداشت و دانشجو و دانشگاه در این جریان مظلوم واقع شد و در بخش استیفای حقوق دانشجو نیز درست عمل نشد.»
وی در ادامه به گزارشی که شورای عالی امنیت ملی وقت کشور از حادثه‌ی 18 تیر تهیه کرده بود و در آن بی‌گناهی جامعه‌ی دانشگاهی تأیید شده بود، برخورد با عواملی را که باعث هتک حرمت دانشگاه شدند در حیطه‌ی وظایف قوه‌ی قضاییه معرفی کرد و بار دیگر یادآور شد: «در حادثه‌ی 18 تیر دانشجو مظلوم بود.»
رعایت موازین دینی اصل است
بداخلاقی‌هایی را که به نام اسلام و انقلاب می‌شود نمی‌پذیرم
به گزارش خبرنگار ایسنا، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمد خاتمی در ادامه جلسه پرسش و پاسخ با دانشجویان در دانشگاه تهران افزود: «من معتقدم اگر بخواهیم از عدالت صدقه‌ای عبور کنیم، باید به صورت سازمان نهادی، امنیت و جامعه را به لحاظ امکانات بهداشتی، معیشتی، مادی و آموزشی تامین کنیم؛ وگرنه این مساله پیش می‌آید که به آن اشاره کردم.»
وی همچنین یکی از مهمترین اقدامات انجام‌شده را تاسیس حساب ذخیره‌ی ارزی در دولت خود خواند و گفت: «در این مدت حدود 10 میلیارد دلار و حدود چهار میلیارد دلار از پول نفت در اختیار بخش خصوصی قرار گرفت؛ در حالی که از اول انقلاب همواره به مراتب کمتر از چهار میلیارد دلار بخش خصوصی استفاده کرده بود.»
خاتمی افزود: «ما برای نقاط محروم کشور از جمله خط لوله از جنوب به شمال و تعداد زیادی از پالایشگاه‌های پتروشیمی سرمایه‌گذاری کردیم که خوشبختانه شهرهایی مانند ایلام، سنندج و ارومیه یعنی محروم‌ترین نقاط کشور امروز صاحب تشکیلات اقتصادی هستند و خود می‌توانند مشکلات را حل کنند.»
رییس‌جمهور سابق کشورمان، همچنین در پاسخ به پرسشی درباره وضعیت سیاست خارجی کشور در دولت اصلاحات، گفت: «معتقدم در سیاست خارجی بدون آن که یک ذره از منافع ملی عبور کنیم، حرمت ایران را بالا بردیم، اما بسیاری از کمبودها را نیز داشتیم که بخشی از آن این بود که نتوانستیم در برخی موارد درست تشخیص بدهیم و اجرا کنیم و بخش دیگر نیز به دلیل موانعی بود که پیش روی ما وجود داشت، ولی در عین حال که معتقدم گذشته را باید نقد کرد، بر این اعتقاد نیز هستم که نفی آن بزرگترین خیانت به این ملت است.»
وی ادامه داد: «امیدوارم دولت فعلی و دولتهای آینده در زمینه‌ی اقتدار، عزت و پیشرفت کشور گام بردارند.»
خاتمی همچنین در پاسخ به پرسشی مبنی بر این که چه پیامی برای دانشجویان زخم‌خورده و رنج‌دیده‌ای دارد که به فعالیت سیاسی در دانشگاه علاقه‌مند هستند اما در فضایی که بسته خوانده شد حضور دارند؟ گفت: «امکانات من در این حد است که فقط حرف بزنم. من به هیچ وجه برخی رفتارها را نمی‌پسندم.»
در این زمان یکی از حضار گفت « شما در آن هشت سال ثابت کردیدعلاقه‌ای به این گونه رفتارها ندارید» این سخنان با عکس‌العمل برخی در جمع مواجه شد. خاتمی دانشجویان را به سکوت دعوت کرد و گفت: «این دانشجو حرف خوبی زد. باز خدا رحم کرد که توانست حرفش را بزند. خیلی‌ها حتی تاب شنیدن حرف زدن را هم ندارند، پس در برابر عمل چه میکنند؟».
وی با اشاره به اعمال سیاست تنش‌زدایی در دولتش گفت: در آن زمان گروه‌های خاصی که از حرف زدن می‌ترسند به نام اسلام، توریست‌های آمریکایی را مورد ضرب و شتم قرار دادند؛ یعنی برای ناامن نشان دادن جامعه. بله حرف زده‌ایم و شاید نتوانسته‌ایم خیلی از آنها را عملی کنیم. از مردم عذرخواهی میکنم اما باید اول حرف زد و آن را در جامعه جا انداخت و کاری کرد که آن حرفها عملی شود.»
خاتمی ادامه داد: «اما در مورد دانشجویان زندانی همواره گفته‌ام و باز هم می‌گویم که این گونه برخوردها را با دانشجویان به نفع نظام و جامعه نمی‌بینم. نباید عقیده و بیان و حرکت در چارچوب بیان عقیده، هزینه داشته باشد. این شرط اول دموکراسی است.»
وی همچنین با اشاره به یکی از دستورهای رییس قوه قضاییه در این باره گفت: «یکی از کارهای خوب که الحمدالله توسط آقای هاشمی شاهرودی انجام شد و در همان زمان در مجلس ششم نیز به تصویب رسید، اگر رعایت میشد و بشود وضع ما بهتر از این میشد.»
خاتمی ادامه داد: «امیدوارم هم این دانشجویان آزاد شوند و هم روزی برسد که هیچ گرفتاری برای بیان اندیشه وجود نداشته باشد، از این رو می‌گویم کسی نباید برای بیان اندیشه دستگیر شود، اگر هم شد چون ما که نمی‌دانیم، اگر مجرم بود، باید طبق موازین قانونی با وی برخورد شود و هیچ کس حق بی‌احترامی و فشارآوردن نابجا به او را ندارد. باید پس از 24 ساعت یا 48 ساعت تفهیم اتهام و آزاد شود و طبق ضوابط قانونی با او برخورد شود. اگر نشود باید از کسانی که این کارها را میکنند بازخواست کرد.»
خاتمی گفت: «ما باید هوشیار باشیم و منافع و امنیت نظام را در نظر داشته باشیم و ان‌شاءالله همه با هم بتوانیم به اعتلای بیشتر جامعه کمک کنیم.»
به گزارش ایسنا، در ادامه یکی از دانشجویان دختر حاضر در جمع گفت: «ما دخترانی که حجاب داریم و چادر سرمان می‌کنیم مورد بی‌احترامی قرار می‌گیریم و امنیت نداریم.»
خاتمی گفت: «رعایت موازین دینی اصل است و هر کس به آن اهانت کند محکوم است. ما مخلص شما خانم‌های محجبه و چادری هستیم.»
رییس‌جمهور سابق کشورمان، به پرسش دیگری درباره وضعیت بین‌المللی کشور گفت: «به هر حال من معتقدم وضعیت ما خیلی خوب نیست؛ اما این امر به این معنا نیست که ما باید از ارزش‌هایمان دست برداریم. خواهران و برادران! بسیاری از دستاوردهای هسته‌یی حاصل تلاش دولت قبل است. دولت فعلی هم البته تلاش‌هایی میکند اما ما تلاشمان این بود که به شورای امنیت نرویم نه این که از حق‌مان بگذریم.»
خاتمی ادامه داد: «در سال 82 اولین دفعه در قطعنامه‌ی شورای حکام علاوه بر اصل NPT که استفاده از تکنولوژی صلح‌آمیز هسته‌ای را حق هر کشوری میداند، آمد که ایران حق استفاده از تکنولوژی صلح‌آمیز هسته‌یی را ندارد؛ البته خوشبختانه هنوز این حق را از ما نگرفته‌اند، بنابراین این جور نیست که در سالهای قبل از حق ایران گذشته میشد و امروز دفاع می‌شود. ما حتی یک گام هم عقب ننشستیم و در هر دو دوره چه این دوره و چه دوره‌ی گذشته از این حق استفاده میشد.»
وی افزود: «ما نباید دنیا را تحریم کنیم، باید بایستیم، نباید از تهدید استقبال کنیم. در عین حال نباید بگذاریم حرمت‌ها از دست برود. حتما این دولت هم این کار را میکند و ما از هیچ یک از حقوق ملت دست برنداشته و نمی‌داریم.»
رییس‌جمهور سابق کشورمان، همچنین در پاسخ به پرسشی درباره پرونده‌ی موسویان و این که آیا برخی اظهارنظرها دخالت در قوه‌ی قضاییه هست یا نه؟ گفت: «البته هر کسی در اظهارنظر آزاد است و من نمی‌خواهم وارد این مقوله شوم؛ اما آقای موسویان یکی از دیپلمات‌های جدی و تلاشگر جامعه‌ی ماست و بسیار متاسفم که قبل از هر دادگاهی ایشان را محاکمه کردند.»
در این لحظه یکی از دانشجویان درباره سیروس ناصری نیز پرسید که خاتمی گفت: «ایشان نیز یکی دیگر از دیپلمات‌های خوب کشورمان بودند. اگر مسئله به دادن آدرس خیانت‌کاران باشد که آدرس آنها را بدهیم، داریم، اما به شما نمی‌دهیم.»
وی ادامه داد: «من بداخلاقی را که به نام اسلام و انقلاب می‌شود نمی‌پذیرم و اینجور متهم کردن و آبرو بردن را قبول ندارم. به نظر من بازجو و بازپرس آقای موسویان نظرش درست است و ما باید بگذاریم مراحل قانونی خود را طی کند. آقای ظریف، آقای ناصری و آقای موسویان از کسانی بودند که برای کشور تلاش کردند و من نه ادعا میکنم که همهی برنامه‌های ما بی‌عیب بوده و نه این که می‌گویم امروز عیب دارد. بگذاریم مصلحت نظام تامین شود.»
خاتمی در پاسخ به پرسشی مبنی بر این که آیا زیر پا گذاشتن بایدها و نبایدهای دینی به نظر شما که در مقام روحانیت هستید جزء اصلاحات است، گفت: «ابدا. این اصلاحاتی که من می‌گویم آن چیزی است که حضرت امام (ره) نیز بیان کردند. هر کس بایدها و نبایدهای دینی را زیر پا بگذارد از اسلام جداست؛ اما چه کسی می‌تواند تشخیص دهد و رسالت دولت‌ها چیست؟ دولت‌ها باید تامین‌کننده‌ی آزادی، عدالت و پیشرفت مردم باشند و این بهترین خدمت به اسلام است.»
رییس‌جمهور سابق کشورمان، همچنین در پاسخ به پرسشی درباره‌ی تفسیرهای مختلف از اصول قانون اساسی، گفت: «هر کس آزاد است از قانون اساسی برداشت خود را داشته باشد اما برداشت برخلاف سایر اصول و روح قانون اساسی حتی اگر از سوی شورای نگهبان باشد، پذیرفته شده نیست. حتی در برخی موارد دوستان تفاسیری دارند که با روح قانون اساسی مطابقت ندارد؛ اما به هر حال باید از نظر شورای نگهبان تبعیت کنیم و ان‌شاءالله با کارهایی که انجام می‌شود شاهد تفاسیری نخواهیم بود که مطابق روح قانون اساسی نباشد.»
ایسنا از افتخارات جمهوری اسلامی و دانشجویان است
وی در پایان در پاسخ به پرسشی مبنی بر این که با توجه به روز دانشجو نظرتان راجع به تغییراتی که در خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) اعمال شده و تغییر مدیریت‌های پیاپی این رسانه چیست گفت: «من پیام خود را به ایسنا دادم. ایسنا از افتخارات جمهوری اسلامی و دانشجویان است و توانست با رعایت مصلحت نظام به عنوان یک رسانه‌ی مستقل و آزاداندیش عمل کند و یکی از کارهای بزرگی که خدا را شکر میکنم شما دانشجویان در دوره‌ی من انجام دادید، تاسیس ایسنا بود. ایسنا باید مستقل و آزاد باشد و تحت تاثیر جریان‌های مختلف نباشد. تغییر مدیر اشکالی ندارد اگر در جهت بهبود، آزادی و استقلال بیشتر این جریان باشد؛ اما اگر در این جهت نباشد اصلا خوب نیست. فقط می‌گویم آقایان فاتح، نادعلی‌زاده و حسن‌زاده از افراد قابل احترام کشور ما بوده و هستند.»
انتهای پیام
کد خبر: 8609-12190
