اندر احوالات پهنای باند

دو سوال که همیشه ذهن ما رو به خودش مشغول می کنه

اینم شد زندگی؟

چرا اینترنت ارزان نمی‌شود؟

چرا کاربران اینترنت هزینه مدیریت دولتی را بپردازند؟

چرا اینترنت ارزان نمی‌شود؟

 کمیسیون تنظیم مقررات ماه‌ها پس از اعلام ارزان شدن اینترنت سرانجام با تخفیف 20 درصدی پهنای باند به شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات اینترنتی موافقت کرده و همین موضوع باعث شده که محمد کرم‌پور، رییس‌ سازمان تنظیم مقررات از کاهش 8 تا 10 درصدی قیمت نهایی اینترنت برای کاربران خبر دهد.

این ارزان‌سازی پهنای باند اینترنت ظاهرا باید به مذاق همه خوش آید، اما یک محاسبه ساده نشان می‌دهد که برخلاف انتظار رییس سازمان تنظیم مقررات این کاهش قیمت پهنای باند تاثیری بیشتر از دو الی سه درصد بر قیمت نهایی اینترنت ندارد. دلیل هم این است که شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات اینترنت، چندی پیش هزینه‌های خود را منتشر کردند و مشخص شد که پهنای باند فقط 20 درصد کل هزینه‌های یک شرکت اینترنتی را تشکیل می‌‌دهد. هزینه‌های مصرف انرژی و همچنین هزینه‌های انتقال پهنای باند (که آن هم توسط شرکت زیرساخت دریافت می‌شود) هم در واقع هر کدام به اندازه پهنای باند، هزینه بر این شرکت‌ها تحمیل می‌کنند.

از این رو، کاهش قیمت پهنای باند به تنهایی نمی‌تواند انتظار کاهش ده درصدی را برای کاربران نهایی پاسخ دهد. با توجه به گران شدن احتمالی قیمت برق که یکی از هزینه‌های اصلی شرکت‌های اینترنتی است، حتی می‌توان انتظار افزایش قیمت را طی ماه‌های پیش رو داشت. چند پرسش اصلی شاید بتواند موضوع بحث را روشن‌تر کند. نخست آنکه چرا مقامات وزارت ارتباطات این کاهش قیمت را صرفا روی پهنای باند اعمال می‌کنند و چرا روی هزینه‌های کمرشکن انتقال پهنای باند آن را اعمال نمی‌کنند. هم‌اکنون بنا بر قوانین شرکت‌ها حق انتقال پهنای باند به داخل کشور را ندارند و اجبارا باید از مسیرهای انحصاری شرکت زیرساخت این انتقال را در قبال پرداخت هزینه سنگین انجام دهند.

پرسش بعدی این است که چرا وزارت ارتباطات برای کاهش قیمت انرژی شرکت‌های خدمات‌دهنده هیچ حمایتی انجام نمی‌دهد. و در آخر اینکه اگر تمام این مفروضات را اشتباه بپنداریم و انتظار کاهش ده درصدی قیمت اینترنت را از شرکت‌های خصوصی داشته باشیم، جا دارد همین انتظار را از مخابرات که اخیرا به ارائه اینترنت پرسرعت پرداخته، داشته باشیم. آیا قیمت‌های فعلی اینترنت پرسرعت مخابرات هم تا ده درصد کاهش پیدا می‌کند؟

چرا کاربران اینترنت هزینه مدیریت دولتی را بپردازند؟

قیمت غیرمنطقی و کیفیت پایین پهنای باند در ایران موضوع جدیدی نیست. اگرچه به تناسب زمان و شرایط، تغییراتی گاه در جهت بهبود و گاه در جهت بدتر شدن به خود دیده اما این تغییرات هیچ گاه نتوانسته رضایت کاربران و ارایه‌دهندگان سرویس را فراهم کند.

همواره این موضوع که قیمت پهنای باند در ایران به مراتب افزون‌تر از کشورهای دیگر است تکرار شده و مستندات آماری بین‌المللی مختلفی نیز در این خصوص منتشر شده؛ چنان که چندی پیش مرکز پژوهش‌های مجلس نیز با انتشار گزارش تطبیقی اعلام کرد: «قیمت متوسط یک مگابیت در ثانیه پهنای باند اینترنت در یک ماه در ایران بیش از 10برابر ترکیه و 330 برابر ژاپن است.»

جالب اینکه در همان گزارش قیمت یک مگابیت در ثانیه پهنای باند در ایران معادل «درآمد یک ایرانی در ماه» برآورد شده بود. تنها دلیلی که تاکنون برای بالا بودن غیرمنطقی قیمت پهنای باند اعلام شده این است که شرکت ارتباطات زیرساخت به عنوان تنها عامل توزیع‌کننده عمده پهنای باند در ایران پهنای باند اینترنت را به چند برابر قیمت خریداری شده از خارج در اختیار شرکت‌های ارایه‌کننده خدمات قرار می‌دهد.

اگر به پاسخ اخیر رضا تقی‌پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات هم نگاهی بیاندازید، می‌بینید که تقی‌پور نیز بالا بودن قیمت پهنای باند و در نهایت اینترنت در ایران را پذیرفته اما در جواب به این سوال که «چرا زیرساخت هر STM1 را که حدود 14 هزار دلار (تقریبا معادل 14 میلیون تومان) در فجیره می‌خرد با احتساب هزینه‌های جانبی که شامل هزینه انتقال و فیلترینگ می‌شود با این حال 14 میلیون تومان بیشتر می‌فروشد؟ پاسخ قانع‌کنند‌ه‌ای ارایه نمی‌دهد. این در حالی است که بسیاری بر این اعتقادند که بالابودن قیمت و پایین بودن کیفیت اینترنت در ایران معلول اجبارهای مدیریت دولتی اینترنت است. چنانچه این مدیریت دولتی هزینه‌های سربار و غیرموجه برای کاربران ایجاد کرده و می‌کند.

مهم‌ترین و اولین اجبار مدیریتی موثر در بالا بودن قیمت پهنای باند، غیررقابتی بودن تهیه و تامین و همچنین توزیع کشوری پهنای باند در ایران است که بنا بر ملاحظاتی شرکت زیرساخت تنها متولی دولتی آن به شمار می‌رود و هیچ تامین‌کننده‌ای اجازه خرید و وارد کردن پهنای باند به کشور را ندارد.

حتی چندی پیش در زمان وزارت محمد سلیمانی که یک فراخوان صوری برای این امر منتشر شد، نتیجه‌ای جز یک جنجال بی‌اثر رسانه‌ای در بر نداشت.

دومین اجبار مدیریتی دولتی هزینه‌های سربار انتقال و فیلترینگ است که طبق اعلام خبرگزاری فارس 5 میلیون تومان بابت فیلترینگ برای هر اس‌تی‌ام‌وان و حدود 13 هزار دلار(تقریبا 13 میلیون تومان) برای انتقال در هر اس‌تی‌ام‌وان محاسبه می‌شود.

سومین اجبار مدیریت دولتی، سود شگفت‌آور 14 میلیون تومانی شرکت زیرساخت است که از بابت فروش هر اس‌تی‌ام‌وان به دست می‌آورد.

فارغ از اینکه این اجبارهای مدیریت دولتی که به نظر می‌رسد در پی یک سری ملاحظات به نام امنیتی به وجود آمده تا چه اندازه راهگشا است می‌توان حتی با توجه به همان ملاحظات شرایط رقابتی در بازار پهنای باند کشور به وجود آورد تا هم ادعای دولت برای پیاده‌سازی دولت الکترونیکی به منظور ارایه خدمات الکترونیکی از هر نوعی محقق شود و هم کاربران اینترنت را با قیمت مناسب و معقول استفاده کنند.

ایجاد شرایط رقابتی برای تامین پهنای باند مهم‌ترین اصلی است که می‌تواند غائله بالا بودن قیمت اینترنت در ایران وحتی کیفیت آن را برای همیشه به پایان برساند،تجربه رقابتی کردن بازار تلفن‌همراه ایران نشان داد که می‌توان حتی در بازارهای رقابتی نیز ملاحظات امنیتی، اجتماعی و سیاسی را به اشکال مختلف اعمال کرد هرچند که این شیوه‌ها نیز در نهایت هزینه‌های غیر مستقیمی برای مصرف‌کنندگان در بر دارد اما عملا هزینه اعمال این ملاحظات در شرایط رقابتی به اندازه قابل توجه‌ای کاهش می یابد.

وگرنه این سوال همواره در اذهان وجود خواهد داشت چرا کاربران اینترنت در ایران باید هزینه اجبارهای مدیریت دولتی را بپردازند؟