ربات‌ها تصمیم اخلاقی می‌گیرند !

ورود گسترده سامانه‌های رایانه‌ای به زندگانی روزانه انسان در عصر حاضر، پاره‌ای از مسائل گوناگون را در ارتباط با آن دامن زده است.

مسائلی از این قبیل که آیا از یک سامانه رایانه‌ای می‌توان همان کارکردهای ذهن انسان را متوقع بود؟ اگر پاسخ آری است، آیا تمام حقوقی که به انسان تعلق می‌گیرد؛ بر آن نیز بار می‌شود؟ آیا ماشین احساس دارد؟ آیا وجدان دارد؟ و آیا باید اخلاقی عمل کند؟ غیراخلاقی عمل کردن سامانه‌های رایانه‌ای از قبیل آدمک (ربات)ها به چه معناست؟ نقش طراحان و برنامه‌ریزان در اینجا چه می‌شود؟ آیا ما محق هستیم هر ارزش و داده اخلاقی‌ای را در سامانه‌های آنها بگنجانیم؟ و... مطلب حاضر با نگاه به روند رو به افزایش سامانه‌های آدمکی(روباتی) در زندگی انسان معاصر می‌کوشد تا به تبیین و بررسی این پرسش‌ها بپردازد.

رایانه درتمام زوایای زندگی مدرن امروزی از سامانه‌های خانگی گرفته که افزار‌هایی برای سرگرمی، ارتباط و جست‌وجو هستند تا سامانه‌های مالی که میلیون‌ها معامله را در بازارهای جهانی، روزانه انجام می‌دهند، نقش برجسته‌ای ایفا می‌کند و در این میان سامانه‌های رباتیک نیز در راه هستند.

آنها در سامانه‌های کارخانه‌ای و خدمات‌رسانی‌ بیمارستانی، راهنمای موزه، اسباب بازی‌ها و حتی سلاح‌های مرگبار مورد استفاده در جنگ عراق و افغانستان ظاهر شده‌اند و به‌زودی ما شاهد خدمات رباتیک در منزل و برای سالمندان نیز خواهیم بود.

مهندسان همیشه به امنیت سامانه‌هایی که طراحی نموده توجه خاصی مبذول داشته‌اند با این حال طراحان سیستم‌های رایانه‌ای همواره قادر  نیستند تا واکنش‌ها را در شرایط و ورودی‌های جدید پیش‌بینی کنند، بنابراین همان طور که تکنولوژی پیچیده و پیچیده‌تر می‌شود و نسل جدید ربات‌های متفکر پا به عرصه ظهور می‌گذارند امنیت بیش ازپیش مورد توجه قرار می‌گیرد.

نتیجتا فلاسفه و مهندسان آستین‌ها را بالا زده تا سامانه‌های رایانه‌ای و ربات‌هایی را طراحی کنند که بتوانند استدلال‌های اخلاقی و وجدانی داشته باشند گسترش ربات‌های مستقل و متفکر که جنبه‌های مثبت و منفی زیادی در زندگی انسان دارد، مبحث جدیدی را مطرح می‌سازد که از آن با عناوین علم اخلاق ماشینی، هوش مصنوعی و علم اخلاق رباتیک یاد می‌کنند. این حیطه از فلسفه نوین توجه خود را  روی ساخت ربات‌هایی که قادرند تا تصمیمات اخلاقی و عقلانی بگیرند، معطوف ساخته است طراحی سیستم‌ها و ربات‌هایی که به انسان ضرر نمی‌رسانند خود چالشی علمی ‌و عملی را پیش رو دارد.

علم اخلاق ماشینی در جست‌وجوی یافتن پاسخی برای مجهولات زیر است: آیا ماشین‌ها ابزاری هستند که در مقام کارگزار قادرند تا تصمیماتی مبنی بر اخلاقیات بگیرند؟ اگر پاسخ مثبت است چرا؟ و اگرنه باز به چه علت؟آیا تصمیمات اخلاقی و وجدانی، می‌تواند از قاعده‌های رایانه‌ای و رباتیک پیروی کند؟ اگر بله، چرا؟ آیا انسان به راستی خواهان آن است که ماشین‌ها قادر به تصمیم‌گیری شوند؟ چه موقع؟در چه شرایطی؟چه نوع تصمیمات اخلاقی باید عملی شود  یا به مرحله اجرا درآید؟ همانند کثرت احتمالات رایانه‌ای،  پاسخ به این سؤالات در فلسفه نیز جای تفکر و تعمق بسیار دارد.

منبع : تبیان