عاشورا

منظور از عاشورا^[۱] روز دهم ماه محرم سال ۶۱ هجری قمری است. با گاه‌شماری هجری خورشیدی این روز مطابق است با ۲۱ مهر ۵۹. ^[۲] شهرت این روز به خاطر آن است که حسین ابن علی بن ابی طالب - امام سوم شیعیان - و یاران وی در واقعه کربلا در جنگ با لشکر یزید شهید شدند و مسلمانان در آن سوگواری می‌کنند. در مناطق شیعه نشین مراسم عزاداری برگزار می‎‏‌شود. در تقویم رسمی ایران این روز تعطیل می‌باشد.

تاریخچه

یکی از مذاهب دین اسلام شیعه
اصول دین
توحید · معاد · عدل نبوت · امامت
فروع دین
نماز · روزه · حج · زکات خمس · جهاد · توّلی · تبری امر به معروف · نهی از منکر
چهارده معصوم‎
محمد · فاطمه زهرا · علی حسن · حسین · سجاد باقر · صادق · کاظم رضا · جواد · هادی · عسکری · مهدی
حوادث
غدیر خم · عاشورا ·کربلا فدک · واقعه خانه فاطمه
صحابه
سلمان فارسی مقداد پسر اسود ابوذر غفاری عمار پسر یاسر بلال حبشی
کتب مرجع
قرآن · نهج‌البلاغه صحیفه سجادیه · الاستبصار الکافی · تهذیب الاحکام من لایحضره الفقیه کتب شیعه
دیدگاه
علمای شیعه مهدویت غیبت صغری · غیبت کبری ظهور · رجعت · دجال
مکان‌های مقدس
مکه · مدینه نجف · کربلا کاظمین · مشهد سامرا · دمشق قم · ری امامزاده‌ها
شاخه‌ها
دوازده‌امامی · اسماعیلی · زیدی این جعبه: نمایش • بحث • ویرایش

اولین مراسم سوگواری را زینب در مسجد کوفه بر امام حسین برگزار کرد. قبل از آن در کنار اجساد شهدا در کربلا برگزارشد.^{[نیازمند منبع]}

[ویرایش] سوگواری

سابقهٔ سوگواری و برپایی عزاداری برای حسین بن علی به اولین روز‌های بعد از عاشورا، در محرم سال ۶۱ هجری می‌رسد. از امام صادق چنین روایت شده‌است:

«پس از حادثهٔ عاشورا، هیچ بانویی از بانوان بنی‏هاشم، سرمه نکشید و خضاب ننمود و از خانهٔ هیچ یک از بنی‏هاشم دودی که نشانهٔ پختن غذا باشد، بلند نشد، تا آن‌که، ابن زیاد به هلاکت رسید. ما پس از فاجعهٔ خونین عاشورا پیوسته اشک بر چشم داشته‏ایم»^[۳]

اندوه سجاد، امام چهارم شیعیان، برای حسین بن علی به صورتی بود که دوران زندگی او، همراه با اشک بود. عمده اشک او بر مصایب سیدالشهداء بود و آن چه بر عموها، برادران، عموزاده‏ها، عمه‏ها و خواهرانش گذشته بود تا آن‏جا که وقتی آب می‏آوردند تا سجاد میل کند، گریه می‌کرد و می‏فرمود:

چگونه بیاشامم؛ در حالی که پسر پیامبر (ص) را تشنه کشتند؟ و می‏فرمود: «هرگاه شهادت اولاد فاطمه زهرا (س) را به یاد می‏آورم، گریه‏ام می‏گیرد».^[۴]

و می‏فرمود:

«هرگاه شهادت اولاد فاطمه زهرا را به یاد می‏آورم، گریه‏ام می‏گیرد».^[۵]

[ویرایش] ادبیات عاشورائی

بخش اندکی از قصیدهٔ «سیف فرغانی» (قرن ششم و متعلق به سرزمین کنونی فرغانه در ازبکستان) در مصیبت امام حسین (ع) و یاران باوفای او:

ای قوم، در این عزا بگریید		برکشتهٔ کربلا بگریید
در ماتم او خمش مباشید		یا نوحه کنید، یا بگریید
اشک از پی چیست؟ تا بریزید		چشم از پی چیست؟ تا بگریید

[ویرایش] نگرش شیعه

[ویرایش] نگرش اهل سنت

اغلب تاریخ نگاران اهل سنت از جمله محمد بن جریر طبری، بلاذری، ابن سعد، ابن قتیبه دینوری، احمد بن داوود دینوری و ابن اثیر واقعه کربلا را به تفصیل و بر اساس روایت ابومخنف بیان کرده‌اند، که تا حد زیادی با بیان تاریخ نگاران شیعه مشابه‌است.

همچنین عالمان اهل سنت مقام حسین بن علی را بسیار بزرگ می‌شمارند و او را از جمله اهل بیت پیامبر می‌دانند. با این حال رویکردهای مختلفی در خصوص قیام و شهادت و سوگواری بر او دارند. برخی چون غزالی قیام وی علیه خلیفه زمان را ناروا می‌دانند.^{[نیازمند منبع]} برخی چون ابن تیمیه و سلفی‌ها سوگواری برای او را بدعت می‌دانند. با این حال برخی نیز سوگواری برای او را جایز می‌دانند. اهل سنت سرزمین‌های شرقی شامل کشورهای آسیای جنوبی و جنوب شرقی در مقایسه با کشورهای عربی دیدگاه بسیار مثبت تری درخصوص عزاداری دارند.

[ویرایش] رسوم مردمی

در ماه محرم و بویژه روز عاشورا شیعیان و بسیاری از اهل سنت ^{[نیازمند منبع]}به سوگواری برای امام حسین می‌پردازند و بر مصائب وی و خانواده اش می‌گریند. هر چند سنت سوگواری از زمان امامان مرسوم بوده‌است، اما بتدریج تبدیل یک رسم اجتماعی گشته‌است و بسیاری از جنبه‌های عزاداری‌های عربی، ایرانی، ترکی، هندی و حتی مسیحی را جذب نموده‌است. این سوگواری در مناطق مختلف به صورت یک آیین مردمی درآمده‌است و شامل مراسم مختلفی می‌باشد.

در این روز مردان و زنان در بخش‌های جداگانه در حسینیه‌ها و مساجد گرد آمده و به سخنرانی‌های مذهبی، اشعار محزون، نوحه و سوز گوش داده و به گریه و ماتم می‌پردازند. در کشورهای عربی رسم مقتل خوانی نیز وجود دارد. در این روز مساجد و بسیاری از خانه‌ها غذای نذری می‌دهند.

تعزیه یا شبیه خوانی یکی دیگر از سنت‌های این روز است، که نوعی تئاتر خیابانی است و تعزیه خوانان با ایفای نقش شخصیت‌های واقعه کربلا آن را برای مردم بازآفرینی می‌کنند.

از جمله این مراسم دسته‌های عزاداری است که در آن مردان به سینه زنی و زنجیر زنی می‌پردازند و با خود علامت و علم حمل می‌کنند.^[۶] از دیگر مراسم این روز در شهرهای کویری ایران «نخل برداری» است. نخل یک دست ساخته چوبی است که بسیار بزرگ و با عظمت می‌باشد و در ماه محرم با پارچه‌های مشکی و متفاوت تزیین می‌گردد و در عصر روز عاشورا این نخل توسط جمعیت بسیار زیادی از زمین بلند می‌شود و سه دور در حسینیه گردانده می‌شود و پس از آن مردم به عزاداری و سینه زنی و نوحه سرایی می‌پردازند.^[۷]

گاه این رسوم صورتی غیر اسلامی پیدا کرده و علی رغم فتوای مراجع دینی^[۸] و عزاداران با زنجیر به بدن خود آسیب می‌زنند.^[۹] و به قمه زنی می‌پردازند.

[ویرایش] سوگواری در میان غیر مسلمانان

سوگواری عاشورا مختص مسلمانان نیست. در ایران ارمنی‌ها نیز دستجات عزاداری دارند.^[۱۰]

در ترینیداد و توباگو ^[۱۱] و جامائیکا^[۱۲] تمامی گروه‌های قومی و مذهبی در مراسمی که به زبان محلی «هوسِی» خوانده می‌شود شرکت می‌کنند و به سوگواری می‌پردازند. ^{[نیازمند منبع]}

[ویرایش] شهادت‌‌یافتگان در عاشورا

نوشتار اصلی: فهرست شهدای واقعه کربلا‏

[ویرایش] سایر مناسبت‌های اسلامی

بر اساس روایت‌های [اهل سنت] که از دید شیعه توسط امویان جعل شده‌است، روز عاشورا روز مبارکی است که در آن رخدادهای زیر واقع شده‌است:

• نجات نوح پیامبر از سیل^{[نیازمند منبع]}
• نجات ابراهیم پیامبر از آتش ^{[نیازمند منبع]}
• کوری یعقوب پیامبر رفع شد و به وصال یوسف رسید.^{[نیازمند منبع]}
• بهبودی ایوب از بیماری^{[نیازمند منبع]}
• موسی و بنی اسرائیل از دست فرعون رستند.^{[نیازمند منبع]}
• عروج عیسی^{[نیازمند منبع]}

اهل سنت معتقدند پیامبر اسلام در این روز روزه می‌گرفتند و روزه این روز مستحب است.^[۱۳]

[ویرایش] پانویس

1. ↑ در لغت، «عاشورا» به معنای «دهمین» است.
2. ↑ تبدیل تاریخ هجری قمری به جلالی
3. ↑ امام حسن و امام حسین، ص ۱۴۵
4. ↑ بحارالانوار، جلد ۴۴، صفحه ۱۴۵
5. ↑ خصال، جلد ۱، صفحه ۱۳۱.
6. ↑ [۱]
7. ↑ [۲]
8. ↑ ZANJEER OR QAMA ZANI ON ASHURA DURING MUHARRAM
9. ↑ [۳]
10. ↑ روزنامه همشهری ۸۳/۱۲/۳
11. ↑ Korom, Frank J. (۲۰۰۳). Hosay Trinidad: Muharram Performances in an Indo-Caribbean Diaspora. University of Pennsylvania Press, Philadelphia. ISBN ۰-۸۱۲۲-۳۶۸۳-۱.
12. ↑ Shankar, Guha (۲۰۰۳) Imagining India(ns): Cultural Performances and Diaspora Politics in Jamaica. Ph.D. Dissertation, University of Texas, Austin pdf
13. ↑ http://www.sunnionline.net/default.cfm?tbid=tbp_content&rule=view&id=135&xPg=43

[ویرایش] جستارهای وابسته

• حسین بن علی
• کربلا
• محرم
• ادبیات عاشورائی
• اشیاء نمادین عاشورا

[ویرایش] کتابشناسی

• سید بن طاووس، لهوف
• قیام امام حسین در منابع اهل سنت
• حماسه حسینی، مرتضی مطهری
• قیام امام حسین (ع)، اثر سید جعفر شهیدی
• جامعه‌شناسی تحریفات عاشورا؛ دکتر سید عبدالحمید ضیایی، نشر هزاره ققنوس، چاپ دوم. ۱۳۸۵

[ویرایش] پیوندهای خارجی

• محرم و عاشورا در میان اهل سنت - رادیو زمانه

• فرهنگ عاشورا، جواد محدثی
• چیستی عاشورا
• عاشورای حسینی
• عاشورا و امام حسین در آئینه احادیث
• محرم، قربانی دوران گذار شیعه اپوزوسیون به شیعه صاحب حکومت
• جلوه‌هایی از آیین‌های سنتی عزاداری ماه محرم در استان خراسان جنوبی
• نگاهی به آیین‌های عزاداری سنتی محرم در شهرهای شمال اصفهان
• بانوان همدان و سنتهای محرم
• گزارشی از عزاداری اهل سنت، ارامنه و زرتشتیان ایران
• تحلیل واقعهٔ عاشورا
• عاشورا و انتظار (در شعر شاعران تاجیکستان)، پدیدآورنده: علی‌رضا قزوه، پایگاه حوزه
• عاشورا در شعر فارسی، پدیدآورنده: میرصادق سیدنژاد، پایگاه حوزه

[ویرایش] عکس‌های سوگواری روز عاشورا

مراسم «هوسِی» در ترینیداد و توباگو

مراسم سینه زنی در بحرین

مراسم سوگواری امام حسین در کربلا

این نوشتار پیرامون اسلام خُرد است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.




منبع:
همونطور که میبینید  و می دونید ویکی پدیا

---