در باب بازنشستگی اجباری اساتید دانشگاهی...

دانشگاه تهران٬ تیرماه جاری٬ ۲۱ تن از اساتید برجسته و به‌نام کشور را بازنشسته کرد و راه را برای بازنشستگی چند تن باقیمانده از آن مجموعه در ماه‌های آتی نیز گشود. این کار از آن رو که با تجربه‌ها و تمهیدهای علمی سازگار نبود، هم در درون جامعه‌ی علمی و هم در بیرون بیشتر مسئله شد. بازنشستگی اگرچه در هر نهاد اداری و علمی گزیزناپذیر است، اما خارج از قاعده‌ی سود و زیان هم نیست، این‌که چه کسانی می‌روند و چگونه می‌روند، و این‌که چه کسانی می‌آیند و چگونه می‌آیند، از جمله‌ی سئوال‌هایی است که هر بازنشستگی را می‌تواند از امر عادی و اداری به امر غیرعادی و غیراداری تبدیل کند. امر بازنشستگی استادان را در دولت نهم بیشتر می‌توان با منشاءهای غیراداری و غیرعادی فهمید٬ و البته اینکه چگونه این مجموعه‌ی محدود از سرمایه‌های فرهنگی و علمی، مشمول مهرورزی بوروکراتیک قرار می‌گیرند خود مسئله‌ای است قابل فهم در کنار اتلاف سایر منابع مادّی و معنوی کشور...

تا آن‌جا که به خاطر دارم، دانشگاه تهران در زمان ریاست آقای دکتر رحیمیان و دوران ریاست جمهوری آقای هاشمی رفسنجانی، ۲۵ تن از استادان برجسته‌ی خویش را به عنوان «استادان ممتاز» معرفی کرد. در آن میان کسانی چون مرحوم دکتر سید‌جعفر شهیدی، مرحوم دکتر علی‌محمّد کاردان، و آقایان دکتر باستانی پاریزی، دکتر شفیعی کدکنی، دکتر گرجی، دکتر آشوری، دکتر ابراهیم دینانی، دکتر داوری، و دکتر جهانگیری دیده می‌شدند. شورای دانشگاه تهران در سال ۱۳۸۱ و در زمان ریاست آقای دکتر فرجی‌دانا قاعده‌ای برای بازنشستگی وضع کرد که در آن برای این جمع از استادان ممتاز، به‌جای سن یا سابقه کار، «میل خود» آنان را به بازنشستگی قرار می‌داد. در واقع، بنای این تصمیم بر آن بود که این مجموعه نام‌آور تا آنجا که بتوانند با تدریس و تحقیق یا حضور خود بر سرمایه‌ی دانشگاه بیافزایند.

دانشگاه تهران قانون خاصّی دارد که دلیل تصویب آن بیشتر رعایت استقلال دانشگاه در برابر فشارهای سیاسی و اداری در دوره‌های مختلف بوده است، در آن قانون نیز «استادان ممتاز» تعریف و جایگاهی خاص دارند.

برگرفته از نوشتار هادی خانیکی