خاتمی در این بخش از سخنانش با انتقاد از محدودیت منتقدان در دولت نهم بصراحت گفت: انتقاد در کشور باید آزاد باشد، البته نه به این صورت که جوایز منتقدان دولت را به کسی بدهند که «به افراد بسیاری اهانت کرده و تعاریف عجیبی از دولت کرده است».
این، تندترین انتقادی است که تاکنون خاتمی از دولت نهم و مخالفانی چون شریعتمداری مطرح کرده که در دوران دولت وی، بیشترین حملات و اتهامزنیها را علیه اصلاحطلبان داشتهاند و اینک نیز همه توان خود را برای القای اختلاف در ائتلاف اصلاحطلبان و زیر سؤال بردن عملکرد دو دولت گذشته بسیج کردهاند.
از این رو بود که خاتمی در بخشی دیگر از این سخنرانی مهم به دفاع از عملکرد دولتهای اصلاحات و سازندگی پرداخت و گفت: متأسفانه اخیرا اهانتی به انقلاب و ملت ایران شده و آن نفی دستاوردهای انقلاب از اول تا دوران اخیر است و این جفای بزرگی است. دورانی که 11 سال آن به رهبری امام (ره) و چند سال نیز با ریاست جمهوری رهبر معظم انقلاب گذشته است و مملکت در شرایط سختی اداره شده است.
او با اشاره به دوران 8 ساله سازندگی گفت: شخصیت هاشمی رفسنجانی و فداکاری او باعث شد که در بدترین موقعیتها به ایشان اعتماد شود. هاشمی بعد از جنگ با مشکلات بسیاری کشور را اداره کرد و ندیده گرفتن اینها و انکار همه این فعالیتها جفا به ملت ایران است و امیدواریم تمام اینها بررسی شود و یا «کارگروهی» تشکیل شود و خدمات انجام گرفته از ابتدای انقلاب تاکنون، نشان داده شود.
خاتمی افزود: بنده نمیگویم که دولت اصلاحات اشکالی نداشته است، اما کارهای بزرگی هم در این دوران انجام شده که امروز مردم بهرهاش را میبرند. خصوصا در بخش پتروشیمی اگر امروز شاهد افزایش صادرات هستیم، باید بدانیم که زمینهاش در گذشته فراهم شده است و در دولت قبل بود که صادرات غیرنفتی به 11 میلیارد دلار رسید و سابقه رشد صنعتی بالای 12 درصد نیز مربوط به همان دوران است.
او افزایش تولید سیمان و سایر کالاهای صنعتی و ایجاد حساب ذخیره ارزی که با موجودی مناسب به دولت بعدی تحویل داده شد را نیز از کارهای بزرگ دوران اصلاحات برشمرد.
خاتمی همچنین گفت: برای استقلال بیشتر دانشگاهها، مقرر شد برای انتخاب رییس دانشگاه از رأی و نظر اعضای هیأت علمی کمک گرفته شود تا دانشگاه در موقعیتی قرار گیرد که جوابگوی جهش مورد نیاز علمی کشور باشد و البته این تصمیم یک گام بزرگ نیز برای حرمت نهادن به اساتید دانشگاه بود.
رییس بنیاد باران، رشد تشکلها، احزاب و اصناف و اختصاص بودجه برای آنها را زمینهساز پایدار شدن دموکراسی در کشور عنوان کرد.
خاتمی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به اینکه «افتخار میکنم که همواره در دولت من از آزادی بیان، مطبوعات و اندیشه دفاع شد»، گفت: انتقادها از گذشته باید منصفانه باشد. راهی که ملت ایران انتخاب کردهاند، اصلاحات سازگار با آمیزههای دینی است و این مسیر را ادامه خواهیم داد و امیدواریم شاهد جبران عقبماندگیهای کشور باشیم.
خاتمی تنشزدایی بینالمللی در دولت اصلاحات را نیز از افتخارات دولت خود بیان کرد و گفت: در آن زمان مبادلات اقتصادی و سرمایهگذاری خارجی به راحتی انجام میشد و ریسک سرمایهگذاری در ایران از 5/7 به 5/3 رسید. برای پیشرفت باید بخش خصوصی را فعال کرد و سرمایهگذاری و تکنولوژی خارجی را جذب کرد.
خاتمی با بیان اینکه «سند چشمانداز 20 ساله بلند پروازی نبود»، گفت: سند چشم انداز توسعه اقدام غیرقابل تحقق نیست و در سال 82 نیز گفتم، ایران آماده جهش اقتصادی و علمی است اما توسعه با «ورد خواندن» و یکشبه حاصل نمی شود و لازمه آن تلاش و تدبیر است.
وی با تاکید دوباره بر اینکه «گذشتهها را نباید منکوب کرد و نباید نیروهایی که سرمایه کشور هستند، دلسرد و از صحنه خارج کنیم»، اظهار امیدواری کرد که نیروهای با تجربه به مجلس راه یابند تا بتوانند روند توسعه کشور را با سرعت بیشتر پیش ببرند.