نشست اعتراض‌آمیز جبهه‌‌مشارکت درباره سهمیه‌بندی جنسیتی دانشگاه

گزارش نشست اعتراض‌آمیز جبهه‌‌مشارکت درباره «سهمیه‌بندی جنسیتی دانشگاه‌ها» 

---

نوروز: نشست «سهمیه‌بندی جنسیتی در دانشگاهها؛ عدالت یا تبعیض؟» در اعتراض به اعمال سهمیه‌بندی مثبت برای پذیرش پسران در دانشگاه‌ها با همکاری کمیسیون زنان، شاخه زنان و شاخه جوانان جبهه مشارکت ایران اسلامی برگزار شد.

به گزارش خبرنگار نوروز، «الهه کولایی» عضو شورای مرکزی جبهه مشارکت در این نشست هدف از اعمال سهمیه‌بندی جنسیتی در پذیرش دانشجویان را نه برقراری عدالت و تعادل بلکه خانه‌نشین کردن زنان دانست و گفت: اگر کسانی دغدغه عدالت دارند و نه بازگشت به عقب و خانه‌نشین کردن زنان چرا تنها به افزایش تعداد دختران دانشجو در رشته‌های پزشکی و انسانی توجه می‌کنند و تعداد زیاد داشجویان پسر در رشته‌های فنی برای آنها دغدغه‌ای ایجاد نکرده است.

وی افزود:آزمون دانشگاه‌ها تنها عرصه‌ای است که رقابت آزاد در آن برای زنان فراهم شده است و زنان با تلاش و سختکوشی توانسته‌اند در آن موفق شوند اما امروز موفقیت زنان در آن برای عده‌ای دغدغه شده است. سوال این است چرا کسی نگران حضور بیشتر مردان در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا نمی‌شود در حالی که نسبت دختران به پسران در مقطع کارشناسی ارشد یک دوم و دکترا یک سوم است.

کولایی با بیان اینکه «علیرغم محدودیت‌های زیاد در دهه 70 موانع حضور دختران در دانشگاه‌ها بر طرف شد و حضور زنان در رشته‌های مختلف دانشگاه‌ها به ویژه رشته‌های پزشکی افزایش یافت»، گفت: زمانی که سهمیه‌بندی جدید جنسیتی علیه دختران را در کنار سایر حوزه‌های سیاستگذاری می گذاریم، به این نتیجه می‌رسیم که دغدغه‌ای که پشت این عملکرد وجود دارد در جهت محدود کردن حضور زنان در حوزه عمومی است.

وی به مواد قانون اساسی در مورد ضرورت ایجاد شرایط برابر تحصیل برای آحاد جامعه و کنوانسیون‌های بین‌المللی مربوط به آموزش که ایران به آنها پیوسته است، اشاره کرد و تمامی آنها را برای رعایت برابری پذیرش دختران و پسران در دانشگاه‌ها الزام‌آور دانست.

کولایی گفت: در یکی دو سال اخیر دیدگاهی که جهاد زن را «شوهرداری خوب» می‌داند، سعی کرده است از منظر قانونگذاری و برنامه‌ریزی و توجیهات گوناگون این دیدگاه را به نتیجه برساند و مانع حضور زن در جامعه شود.

عضو شورای مرکزی جبهه مشارکت ایران اسلامی تصریح کرد: افزایش تعداد دختران در دانشگاه‌ها مختص جامعه ما و یا جوامع در حال توسعه نیست اما این افزایش حضور در ایران موازنه قدرت را علیه یک دیدگاه برهم زده است.

وی با بیان اینکه «تجربه دوران اصلاحات نشان می‌دهد وضعیت و جایگاه زنان با حوزه سیاست ارتباط تنگاتنگ دارد»، گفت: مساله زنان را نباید از دیگر حوزه‌ها که در آنها نیز در دو سال اخیر شاهد بازگشت بوده‌ایم، جدا کرد. ما در دو سال اخیر در سایر حوز‌ه‌های اجتماعی هم عقبگرد داشته‌ایم.

کولایی نرخ حضور زنان در بازار کار ایران را حتی نسبت به کشوری مانند عربستان کمتر دانست که افزایش محدودیت حضور زنان در دانشگاه‌ها منجر به تشدید آن می‌شود.

وی در پایان خاطر نشان کرد: سهمیه‌بندی جنسیتی علیه دختران، اقدامی در جهت افزایش نابرابری فرصت‌ها و امکانات برای زنان است که می‌تواند سبب بازگرداندن زنان به خانه‌ها شود. این حرکت، سیاستی است علیه برنامه‌هایی که در 10 سال اخیر برای توسعه اجرا شده و همین طور در مقابل آرمانهای انقلاب و ناقض حقوق اساسی زنان است.

به گزارش نوروز، «فریده ماشینی» رییس کمیسیون زنان جبهه مشارکت ایران اسلامی نیز در این نشست با اشاره به اینکه از سال گذشته سهمیه‌بندی جنسیتی در دانشگاه‌ها اجرا می‌شود بدون آنکه در جامعه مطرح شود و جامعه از آن اطلاع یابد، گفت: دعوت نامه برای مسئولان وزارت علوم و وزارت بهداشت و نمایندگان مجلس فرستادیم تا در این نشست حضور یابند و پاسخگوی مساله باشند اما آنها از پاسخگویی خودداری کردند.

وی افزود: تاکنون تنها اظهارنظری که در این مورد صورت گرفته از سوی یکی از مسئولان وزارت علوم است که گفته «قرار بر این شده است که از هرکدام از دو جنس 40 در صد در همه رشته‌ها حضور داشته باشند و 20 در صد مابقی با رقابت مشخص شود». این در حالی است که گزارشها نشان می‌دهد سهمیه‌بندی بسیار بیش از این آمار اعمال شده است و در بسیاری از رشته‌ها دختران کمتر از 40 درصد کل دانشجویان هستند.

ماشینی در ادامه به بررسی ابعاد آموزشی، اجتماعی و تبعات آن در اشتغال پرداخت و گفت: هنوز بعد از گذشت 27 سال از انقلاب دسترسی دختران به آمزش نسبت به پسران کمتر است اما با این وجود آمار آموزش و پرورش نشان می‌دهد که پیشرفت تحصیلی دختران از پسران بیشتر است. بالا بودن نرخ قبولی دختران در کلیه رشته‌های تحصیلی نشان می‌دهد که دختران با جدیت بیشتری درس می‌خوانند.

وی افزود: نکته دیگر این است که دسترسی دختران نسبت به پسران به رشته‌های مهارتی کمتر است. در سال تحصیلی 84-1383، از مجموع دانش‌آموزان شاخه مهارتی، 47/38 درصد دختر و 53/61 درصد پسر بوده‌اند (23 درصد بیش از دختران). اما در شاخه نظری، 51/41 درصد دانش‌آموزان پسر و 49/58 درصد دختر بوده‌اند (17 درصد بیش از پسران). در واقع، دختران بیشتر در رشته‌های نظری که ورود به آنها به اعتبار و امکانات کمتری نیاز دارد، متراکم شده‌اند و کمتر به آموزش‌های مهارتی دسترسی دارند.همچنین، تنوع رشته‌های مهارتی برای پسران بسیار بیشتر از تنوع رشته‌های دختران است. برای مثال، در سال تحصیلی 84-1383، برای پسران 313 رشته و برای دختران 149 رشته تحصیلی مهارتی وجود داشته، یعنی تنوع رشته‌های پسران بیش از 2 برابر رشته‌های دختران است.

ماشینی ادامه داد: از سوی دیگر، یکی از ویژگی‌های رشته‌های مهارتی آن است که بدون کنکور، امکان ورود به دوره‌های کاردانی برای فارغ‌التحصیلان وجود دارد. همچنین امکان جذب شدن به بازار کار پس از فارغ‌التحصیلی از دوره متوسطه برای دانش‌آموزان رشته‌های مهارتی به‌دلیل آموزش‌هایی که می‌بینند، فراهم‌تر است. به این ترتیب، می‌توان پیش‌بینی کرد که بسیاری از فارغ‌التحصیلان، که عمدتاً پسرند، بدون نیاز به شرکت در کنکور سراسری، یا به ادامه تحصیل در دوره‌های کاردانی و پس از آن کارشناسی می‌پردازند یا جذب بازار کار می‌شوند. آمار پذیرفته‌شدگان دوره‌های کاردانی پیوسته نیز مؤید این مطلب است؛ 63 درصد پذیرفته‌شدگان این دوره‌ها پسران هستند که با آمار درصد حضور پسران در دوره‌های مهارتی همخوانی دارد. این خود یکی از عواملی است که موجب حضور کمتر پسران در کنکور سراسری می‌شود و شاید بتوان گفت محدودیت دسترسی دختران به آموزش‌های مهارتی موجب می‌شود که آنان بیشتر در شاخه نظری جمع شوند و پس از پایان تحصیلات، چاره‌ای جز ادامه تحصیل و ورود به دانشگاه نداشته باشند.

رییس کمسیون زنان جبهه مشارکت با بیان اینکه «عزمی جدی در زنان برای باز تعریف هویت خود ایجاد شده است که ورود به دانشگاهها و برخورداری از تحصیلات عالیه یکی از راههای آن است»، گفت: دختران امکان تحرک اجتماعی کمتری در مقایسه با پسران دارند و ورود به دانشگاه‌ این فرصت را فراهم می‌آورد که بتوانند موقعیت و جایگاه اجتماعی خود را تغییر دهند و از قدرت انتخاب بیشتر و احتمال یافتن گزینه‌های مناسب‌تر برای ازدواج برخوردار شوند. از سوی دیگر، امکان دسترسی دختران به فرصت‌های مناسب برای ظهور و بروز استعدادهایشان کمتر است و شاید بتوان گفت دانشگاه مجرای ورود آنان به دنیای بزرگ‌تر و تحقق خواسته‌هایشان است، درحالی‌که پسران نه‌تنها امکان تحرک اجتماعی و شغلی در سنین مختلف را دارند و از آزادی‌های اجتماعی بیشتری برخوردارند، بلکه امکان گذران دلخواه اوقات فراغت و کسب فرصت‌های متنوع برای رشد استعدادهایشان نیز برای آنان وجود دارد.

وی افزود: براساس اطلاعات مرکز آمار ایران، همیشه در کشور نسبت مردان شاغل بیشتر از زنان شاغل بوده چنانکه در سال 1383، 74/86 درصد از شاغلان 10 ساله و بالاتر را مردان و 26/13 درصد را زنان تشکیل می‌دادند. همچنین از مجموع کسانی که در سنین 15 تا 19 سالگی شروع به کار کرده‌اند، 3/93 درصد مرد و بقیه زن بوده‌اند، که 68/79 درصد این شاغلان در بخش خصوصی مشغول به کار هستند. از مجموع شاغلان بخش خصوصی کشور، جز 2/2 درصد که مدارک عالی تحصیلی دارند، بقیه یا بی‌سوادند یا دارای تحصیلات زیر دیپلم هستند. در مجموع، پیامی که دانش‌آموزان پسر از بازار کار دریافت می‌کنند آن است که بدون تحصیلات عالی و حتی در سنین پایین هم می‌توانند وارد بازار کار و اشتغال شوند، درحالی‌که دختران دریافت‌کننده این پیام هستند که فقط با تحصیلات عالی (آن هم به‌ندرت) می‌توانند وارد بازار کار شوند.در نتیجه، ورود به دانشگاه برای دختران به منزله دسترسی احتمالی به اشتغال نیز هست، اما شاید پسران ترجیح دهند به‌زعم خود، وقتشان را برای تحصیلات عالی هدر ندهند و سریع‌تر به بازار کار بپیوندند چرا که شاید می‌بینند داشتن تحصیلات عالی به معنی افزایش امکان اشتغال و برخورداری از فرصت‌های بهتر یا درآمد بالاتر نیست، پس توان خود را مصروف فعالیت‌های دیگر می‌کنند.

ماشینی با اشاره به اینکه «یکی از دلایل اصلی مقاومت در برابر ورود دختران به دانشگاه‌ها محدود بودن فرصت‌های اشتغال و لزوم اختصاص آن به مردان به‌دلیل نقش آنان در تأمین معاش خانواده است»، گفت: در اینجا هم با این پرسش مواجه هستیم که آیا امروز تنها مرد است که به‌ویژه در خانواده‌های با تحصیلات عالی نفقه‌آور خانواده است؟ یا زن و مرد در این خانواده‌ها هردو ناچارند کار کنند تا چرخ زندگی بچرخد؟ از سوی دیگر، اطلاعات اولیه سرشماری سال 1385 نشان می‌دهد که حدود 2 میلیون خانوار ایرانی زن‌سرپرست هستند، بگذریم از بسیاری از خانواده‌ها که زن به‌تنهایی یا با پدر و مادر زندگی می‌کند و خانواده را او سرپرستی می‌نماید. هرچند که با وجود نرخ پایین اشتغال زنان، هنوز آنان خطری جدی در این عرصه محسوب نمی‌شوند، اما آیا می‌توان آنان را از ابتدایی‌ترین حقوق انسانی که همانا آموزش است بازداشت که مبادا روزی مدعی اشتغال بشوند؟

گزارش کمیسیون زنان دفتر تحکیم وحدت
بر اساس این گزارش در ادمه این نشست نماینده کمیسیون زنان دفتر تحکیم وحدت گزارشی از عملکرد این کمیسیون در جهت مقابله با طرح سهمیه‌بندی جنسیتی در دانشگاه‌ها ارائه کرد که عبارت است از ایجاد سایت خبری، برگزاری برنامه‌های مختلف در دانشگاه‌ها در مورد سهمیه‌بندی وهمچنین انجام تحقیقات در مورد اجرای این طرح در دانشگاه‌های مختلف و تشکیل شبکه‌ای از وکلا برای پیگیری شکایت دخترانی که حقشان در این زمینه ضایع شده است.

به گفته وی، تحقیقات انجام شده در دانشکده دندان پزشکی دانشگاه اصفهان نشان می‌دهد که رتبه دانشجویان دختر پذیرفته شده در این دانشگاه بین 200 تا 300 بوده در حالی که رتبه پسران پذیرفته شده بین 400 تا 600 است.