دفع خطر از کشور با ابزار انتخابات

در گفت وگوی اعتماد با فعالان اصلاح طلب مطرح شد؛دفع خطر از کشور با ابزار انتخابات 

---

اعتماد-حامد طبیبی: به طور معمول برگزاری کنگره های احزاب سیاسی صرف نظر از دستور کار رسمی آن، مجال و فرصتی مغتنم برای گفت وگو با چهره های سیاسی است. کنگره دهم حزب مشارکت اگرچه به عنوان رویه یی معمول در تاریخ ده ساله این حزب شاخص اصلاح طلب به شمار می رود اما تغییر و تحولات صورت گرفته پس از انتخابات ریاست جمهوری نهم در آرایش سیاسی کشور، اهمیت اینگونه «اجتماعات» را دوچندان ساخته است. تب و تاب احزاب و گروه های سیاسی در آستانه انتخابات حساس و سرنوشت ساز مجلس هشتم از یک سو و حضور چهره های شاخص تمامی احزاب و نیروهای دموکراسی خواه از سوی دیگر نیز یکی دیگر از دلایل کانون توجه واقع شدن کنگره این حزب اصلاح طلب بود. بر این اساس، طرح پرسش هایی با مضمون غالباً انتخاباتی از سوی خبرنگاران نه تنها دور از ذهن نمی نمود بلکه کاملاً طبیعی به نظر می رسید. چه اینکه اکثریت قریب به اتفاق فعالان سیاسی اصلاح طلب حاضر در این همایش حضور در برخی دولت های پس از انقلاب به عنوان معاون و وزیر و همچنین سابقه جلوس بر صندلی های نه چندان ثابت مجالس گذشته را اندوخته کرده بودند. سیدمحمد خاتمی رئیس جمهور اصلاح طلب دوره های هفتم و هشتم دولت هم اگرچه پس از پایان افتتاحیه رسمی به سرعت حلقه «یاران» خود را ترک کرده و مجالی برای پرسش و پاسخ باقی نماند اما پیام های روشن حضور خود را برای «گیرندگان» شناخته شده در برخی نهادها و احزاب ارسال کرد. شرایط نامتوازن و نگران کننده کشور، تاثیرات حضور دوباره اصلاح طلبان در قدرت برای جلوگیری از تداوم برخی روش های نادرست و تصحیح خطاهای مسوولان فعلی اجرایی و تقنینی کشور از جمله سوالات مطرح شده «اعتماد» از چهره های شاخص تحول خواه بود. اما مهمترین پرسش طرح شده به نقش تمامی احزاب و گروه های دلسوز کشور و نظام برای تعدیل فضای موجود - فارغ از محوریت انتخابات- بازمی گشت؛ آن هم در جایی که همگان معتقد هستند که مجرای تغییرات با در نظر گرفتن اعمال همه محدودیت های غیرعادلانه علیه اصلاح طلبان و در مضیقه قرار دادن انتخاب مردم، متاسفانه یا خوشبختانه باز هم از دالان پرپیچ و تاب انتخابات 24 اسفندماه می گذرد.

به کارگیری همه ابزارهای دموکراتیک

«مجلس نجات» نامی است که اخیراً از سوی برخی چهره های اصلاح طلب بر ساکنان صحن بهارستان در دوره هشتم نهاده شده است. چه اینکه اینان اعتقاد راسخ دارند در صورت رعایت حداقل آزادی مصرح در قانون اساسی و تدبیر عقلای قوم، بی هیچ تردیدی اکثریت پارلمان در اختیار نیروی اصلاح طلب و «مصلحت عملی گرا» قرار خواهد گرفت. عضو شورای مرکزی حزب مشارکت اما در خصوص این تعبیر و نقش جبهه اصلاحات - اعم از تمامی نیروهای منتقد قانونی - در راستای کاهش خطرات موجود برای کشور در امور داخلی و سیاست خارجی تحلیل خاص خود را دارد. «همانگونه که از لفظ «مجلس نجات» مشخص است، همه جامعه اعم از سیاستمداران، و حتی مردم عادی وضعیت ناهمگون و نامتناسب حاکم بر ابعاد سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را درک کرده اند و با توجه به اینکه همه شهروندان از تبعات و آثار این سیاست ها متضرر می شوند مسوولیت ملی- دینی همه نیروهای منتقد ایجاب می کند تا همه با هم در راستای نجات کشور از چنین وضعیتی متحد شوند.» جلال جلالی زاده که در کسوت نمایندگی مردم کردستان در مجلس ششم، عضویت در کمیسیون امنیت ملی به ریاست محسن میردامادی را در سوابق خود به ثبت رسانده اما ابزارهای این ایفای نقش را نیز برمی شمرد؛ «باید از تمامی ابزارهای دموکراتیک و مشروع امروز که یکی از آنها شرکت در انتخابات و تعیین نمایندگان فرهیخته، شجاع، وطن دوست و مردمی است، استفاده کرد. این امر هم بدون تلاش، آگاه سازی و شفاف سازی وضعیت کشور برای مردم و ایفای نقش تاریخی در این برهه حساس از نظر داخلی و خارجی امکان پذیر نخواهد بود.» عضو فراکسیون کرد مجلس اصلاحات در عین حال با انتقاد از ناعادلانه بودن فضای رسانه یی کشور و جهت گیری های رسانه ملی علیه اصلاح طلبان، خواستار یافتن راهکارهایی از سوی همه نیروهای دموکراسی خواه برای شکستن انحصار رسانه یی موجود شد. جلالی زاده همچنین یادآوری کرد؛ «مسوولیت عدم استفاده یکسان از رسانه های ملی و گروهی خصوصاً در ایام انتخابات دلیلی بر بی اساس بودن ادعای برخی افراد در اجرای عدالت در کشور است.»

اعتراض اعتماد ملی به صدا و سیما

اگرچه پرسش های اصلی با چهره های سیاسی حول محور چگونگی رفتار جریانات برای رفع خطر از کشور طرح شد اما با روبه رو شدن با عضو شورای مرکزی حزب اعتماد ملی به طور ناخودآگاه موضوع دلایل عدم حضور حزب در تهران در جلسات ائتلاف اصلاح طلبان تا مقطع کنونی مطرح شد. ابراهیم امینی که در هیات رئیسه مجلس اصلاحات نیز صاحب کرسی بود درخصوص ائتلاف یک اظهارنظر کلی داشت؛ «اینکه احزاب شکل گرفته و فعالیت های حزبی انجام دهند که سبب افزایش کارکرد آنها شود به نفع کشور و دموکراسی خواهد بود. اینکه احزابی به ثبت رسیده و سپس کار را به صورت ائتلافی دنبال کنند نوعی نقض غرض است. اما عقل این امر را تایید می کند که یک تشکل سیاسی در صورت نیاز به داشتن اثر بیشتر و پیروزی در انتخابات، باید با سایر احزاب و گروه های همفکر خود ائتلاف کند.»

این نماینده مجلس اصلاحات انتخابات شورا ها را سنگ بنای ایجاد ائتلاف میان اصلاح طلبان ارزیابی کرد؛ «در انتخابات شوراهای سوم یک ائتلاف صددرصدی میان اعتماد ملی و ائتلاف اصلاح طلبان شکل گرفت و به نظر می رسد در انتخابات مجلس هشتم نیز شرایط به همین صورت دنبال شود. نکته قابل توجه این است که استارت این امر کمی مشکل بود که در انتخابات شوراها زده شد و تاکنون تاکید داشتیم که حداقل 80 درصد لیست حزب با ائتلاف کاملاً مشترک باشد؛ امری که حتی در دوران بهار اصلاحات نیز سابقه نداشته است.» امینی در خصوص تلاش صدا و سیما برای پخش گزینشی مصاحبه دبیرکل و اعضای حزب اعتمادملی برای القای وجود اختلاف در اردوگاه اصلاح طلبان از تمهیدات حزب اعتمادملی برای مقابله با آن خبر داد؛ «متاسفانه رسانه ملی به دلیل اینکه رسالت خود را در پوشش بی طرفانه و غیرمغرضانه اخبار تمامی جریانات و احزاب سیاسی نادیده می گیرد همواره تلاش کرده اصولگرایان را در عین پراکندگی، متحد و اصلاح طلبان را به رغم انسجام قوی به صورت پراکنده به مردم معرفی کند. آنها تکه هایی از مصاحبه های برخی از چهره های حزب را با حذف صدر و ذیل مورد استفاده قرار داده تا سبب بروز اختلاف شوند. پس از جلسات اخیر چهره های اصلاح طلب با رئیس سازمان صدا و سیما، در جلسه یی در حضور آقای کروبی تصمیم بر آن شد تا وی با ضرغامی رایزنی های لازم را صورت دهد تا اخبار مربوطه به مواضع آقای کروبی و حزب به شکل درستی در رسانه ملی منعکس شود.»

نبود محدودیت برای همسویی همه منتقدان

نگرانی از شرایط کنونی و نوع تلاشی که از سوی جریانات سیاسی اصلاح طلب برای ایجاد تغییر در این شرایط فارغ از نگاه انتخاباتی صرف به کارکرد حزبی می تواند صورت گیرد از سوی یکی دیگر از اعضای شورای مرکزی مشارکت نیز مورد اشاره قرار گرفت؛ «مهمترین فعالیت سیاسی که در حال حاضر می تواند از سوی تمامی نیروهای فعال سیاسی مدنظر قرار بگیرد ارائه تحلیل های واقع بینانه از شرایط فعلی کشور و دورنمایی است که سیاست های فعلی در آینده کشور به ارمغان خواهد آورد. نیروهای سیاسی اصلاح طلب نه فقط برای بازسازی نگاه مردم به اصلاح طلبان بلکه برای تعمیم اتخاذ مواضع مناسب به محافظه کاران معتدل باید شرایط موجود را به بهترین شکل شفاف کنند.»

محمد کیانوش راد که او نیز ردای نمایندگی مردم اهواز در مجلس اصلاحات را بر تن داشت این تلاش را امری فراجناحی برای خروج کشور از مشکلات فعلی دانسته که از نظر همه دلسوزان نظام از اهمیت بالایی برخوردار است. اگرچه برخی نیروهای رادیکال منتسب به اصولگرایان با موج رسانه یی گسترده، علاقه مند به القای شکاف تاکتیکی میان اصلاح طلبان هستند اما کیانوش راد با تاکید بر وجود راهبردهای مختلف در احزاب اصلاح طلب، اینگونه این شبهه را نفی می کند؛ «در دفاع از حقوق مردم هیچ حد و مرزی برای همسویی وجود ندارد. هرچه انسجام جناح های سیاسی اصلاح طلب و حتی محافظه کاران افزایش یابد محصول آن در آینده در ساخت کشور موثر است.»

عضو شورای مرکزی مشارکت که برای شرکت در دهمین کنگره حزب متبوع خود همچنان پرانگیزه می نمود به موانع موجود بر سر راه اصلاح طلبان برای در اختیار گرفتن مجلس هشتم نیز گذر و نظری دارد چرا که هنوز خاطره ناخوشایند ردصلاحیت های شوک آور انتخابات مجلس هفتم- که دامن خود وی را نیز گرفت- در اذهان جامعه باقی مانده است؛ «امیدوار هستیم مسوولان نظام برای تحقق شعار اتحاد ملی و انسجام اسلامی در آزمون برگزاری انتخابات مجلس هشتم به شیوه یی عمل کنند که شائبه برخوردهای جناحی را دور کند. متاسفانه عملکرد شورای نگهبان دفاع از یک برنامه مشخص و چینش کاندیداها برای انتخابات مجلس هفتم بود. هیچ حزب اصلاح طلبی از کسانی که به لحاظ قانونی شرایط شرکت در انتخابات را ندارند حمایت نمی کند اما عدم ارائه مستندات- که از سوی این شورا متداول است- سبب اعتراض نیروهای اصلاح طلب است.» این موضوع که شورای نگهبان تصمیم دارد با چهره های شاخص و دارای وزن اصلاح طلب که به دلیل اعلام برخی مواضع در دوران حضور در مجلس ششم در آستانه انتخابات مجلس هفتم با مهر «عدم احراز صلاحیت» از گردونه انتخابات حذف شدند چگونه مواجه شود تاکنون سبب بروز گمانه زنی های متعددی در میان اصحاب سیاست شده است. کیانوش راد در خصوص معادلات ترسیم شده در ائتلاف اصلاح طلبان و نوع برخورد با موضوع ردصلاحیت ها به ابراز امیدواری پرداخته و راه حل آن را تنها در یک شرایط امکان پذیر می داند؛ «امیدواریم با جمع کثیری از چهره هایی که در مجلس هفتم با موج ردصلاحیت ها مواجه شدند در انتخابات آتی با روشی عادلانه برخورد شود گرچه تجربیات در گذشته نشان داده که تنها شرایط اجتماعی ایران و فشار افکار عمومی امکان تغییر برخی روش ها را امکان پذیر می کند.»

تعامل با هم برای گذر از خطر

فعالیت احزاب سیاسی در ایران به دلیل محدودیت های موجود و نهادینه شدن رفتار حزبی با نزدیک شدن به انتخابات جلوه بیشتری می یابد. در دو سال اخیر با توجه به اعلام رسمی «عدم اعتقاد به احزاب» و حتی استفاده از واژگانی نظیر «باج ندادن» از سوی برخی مقامات در مواجهه با احزاب دایره مانور فعالان حزبی بیش از گذشته به سمت تحدید و انقباض حرکت کرده است. اینچنین است که رئیس مجمع نمایندگان ادوار مجلس نیز این امر را مورد توجه قرار می دهد؛ «در دنیا انتخابات با حزب و برنامه گره خورده است اما در ایران حتی در احزاب موجود شکل رفتارها بیشتر قالب هیاتی به خود می گیرد. نوعی کم حوصلگی و اظهارنظر بدون برنامه و در قالب حزب به صورت تک نفره عمل کردن از آفات فعالیت حزبی در ایران است. عده یی تصور می کنند در صورتی که خود را با تحولات تغییر دهند از مواضع عدول کرده اند که این بسیار ناخوشایند است.» یدالله اسلامی که در چند مجلس پس از انقلاب حضور داشته در خصوص دلایل تهدیدات فراروی کشور که در اثر برخی بی تدبیری های اخیر شدت یافته این گونه موضع گیری می کند؛ «سال های سال است که برخی به مقولات کاملاً جدی به صورت سطحی می نگرند و برخی مسائل پیش پاافتاده را بی جهت پیچیده می سازند. اصلاح طلبان که با تحولات نوین بین المللی آشناتر بوده و از دنیا شناخت بهتری دارند باید با همفکری و همگرایی در مقابل این جریان مقاومت کنند. امروز با حرکت هایی که انجام می شود خطرات فراوانی برای کشور پدید آمده که باید از آن جلوگیری شود.»

ارائه راه حل نیز قسمت پایانی گفت وگو با این فعال اصلاح طلب است؛ «قبل از ارائه ایده هایی مانند مجلس نجات، باید همه گروه ها اعم از اصلاح طلب، محافظه کار، نیروهای ملی- مذهبی و حتی سکولارهایی که به سرنوشت کشور علاقه دارند برای گذر از خطرات، تعامل با همه در هر سطحی را در دستور کار قرار دهند. حتی با رئیس جمهور و سایر مقامات باید برای جلوگیری از بحران گفت وگو شود. باید برای آنها تبیین شود که وجود مخالف در یک کشور امری طبیعی به شمار رفته و حتی به سود حاکمیت خواهد بود.»

مسجد امیرالمومنین بلوار مرزداران همچنان مملو از چهره های سیاسی، اعضای حزب مشارکت و خبرنگاران داخلی و خارجی است. به اعتقاد بسیاری از خبرنگاران خارجی، دنیا نیز چشم به راه انتخابات پارلمانی اسفندماه سال جاری است. جایی که بسیاری انتظار تکرار شرایط خرداد 76 و تبدیل تهدیدات فزاینده به فرصت در اثر حضور حماسی مردم را می کشند.